Ўзбекистон республикаси стратегик таҳлил ва истиқболни белгилаш олий мактаби

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ СТРАТЕГИК ТАҲЛИЛ
ВА ИСТИҚБОЛНИ БЕЛГИЛАШ ОЛИЙ МАКТАБИ

ИЖТИМОИЙ ХАВФСИЗЛИК

ўқув модули

“Демографик жараёнларни бошқаришга оид илғор хорижий тажрибалар” мавзусида

АХБОРОТ-ТАҲЛИЛИЙ ДОКЛАД

Бажарди: 107-гуруҳ тингловчиси

Б.Суюнов

Тошкент-2023

МУНДАРИЖА

Кириш.
1. Ўзбекистонда демографик жараённи бошқаришдаги муаммо ва камчиликлар

2. Демографик жараёнларни бошқаришда Хитой, Ҳиндистон ва Ветнам тажрибаси
3. Демографик жараёнларни бошқаришда Европа ва АҚШ тажрибаси
4. Демографик жараёнларни бошқаришда хориж тажрибасини қўллаш истиқболлари

Хулоса

Иловалар

Кириш

Республикамизда амалга оширилаётган бозор ислохотларини жадаллаштиришда демографик ривожланиш хусусиятлари мухим урин тутади. Иктисодиётни ривожлантиришда зарур буладиган ресурслар ичида мамлакатимиз инсон ресурсларига бойлиги билан ажралиб туради. Лекин, бу ресурслардан унумли фойдаланиш, уларнинг сифат жихатидан бозор муносабатлари талабларига жавоб берадиган таркибини шакллантириш, бу ресурсларни иктисодиёт эхтиёжларига мос равищца тармоклар ва минтакалар буйича окилона жойлаштириш энг долзарб муаммолардан хисобланади. Инсон ресурсларидан бозор муносабатлари шароитида фойдаланишнинг узига хос хусусиятларидан бири яна шундаки, бу тизим ракобатга асосланганлиги учун ишчи кучларининг яхши иш уринлари учун борадиган узаро кураши, корхоналарнинг сифатли ишчи кучлари учун олиб борадиган кураши натижасида ишсизлик муаммосини келтириб чикаради.
Сўнгги йилларда ривожланаётган мамлакатларда демографик суръатнинг юқорилиги, аҳоли сони, никоҳлар ва туғилишларнинг ортиб бориши мамлакатлар иқтисодиётига юк бўлиш билан бирга, ушбу йўналишдаги муаммоларни вужудга келишига хизмат қилиши мумкин. Демографик жараёнларнинг ижтимоий соҳаларга таъсири таҳлил қилинганда, уларнинг деярли барчасида Ўзбекистон иқтисодиётининг ривожланиши билан боғлиқ жиҳатлар иштирок етганини, яъни ҳар қандай ижтимоий соҳалардаги инфратузилмаларни яратиш, янада такомиллаштириш аҳоли сони ортишидан келиб чиқиб амалга оширилсада, охир-оқибат мамлакат иқтисодиётга таъсири кўзга ташланади. Бир қатор мамлакатлар, биринчи навбатда иқтисодиёти суст ривожланган давлатлар аҳоли сонининг юқори суръатларда ўсиши, бунга тескари пропорсионал тарзда иқтисодиёт ривожланиши паст бўлганлиги билан ажралиб туради. Осиё Африка жанубида жойлашган қатор мамлакатларда ана шу жиҳатларни кўриш мумкин. Лекин буларнинг барчасига қарамай, агар мамлакат тўғри ва самарали ижтимоий-иқтисодий сиёсат олиб борса, демографик жараёнлар, жумладан, аҳоли сонининг ортишидан ижобий натижа бўлиши ҳам мумкин.
Барча ижтимоий тизимларнинг асосий элементи аҳоли бўлиб, кўпинча қарор қабул қилиш объекти бўлади ёки ҳеч бўлмаганда бу жараённинг ажралмас қисмига айланади. Бундай ҳолда, объект шахслар ва гуруҳлар, уларнинг ўзига хос хусусиятлари бўлиши мумкин. Аҳолининг кўплаб сифат хусусиятлари уларнинг демографик хусусиятлари билан боғлиқ ҳисобланади.Булар, аҳоли учун жинс ва ёш тузилиши. Демографик прогнозларнинг асосий мавзуси аҳолининг сони, ёши ва жинси таркибидаги ўзгаришдир.
Бундан ташқари, аҳолининг ҳудуд бўйича бўлинишини ҳисобга олсак, маълум бир ҳудуддан ташқарида яшовчи одамлар алоҳида қизиқиш уйғотади. Шунинг учун аҳоли прогнозлари натижалари маълум бир жамоа ёки улар яшайдиган ҳудуднинг ривожланишини бошқариш тизими доирасида қарор қабул қилиш учун энг муҳим маълумотлардан бирига айланмоқда.