Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни Сақлаш Вазирлиги Тошкент фармацевтика институти Педагогик технологиялар ва педагогик

Али Ибн Сино ‖ Тиб қонунлари‖да асарида шундай ѐзади: ―Овозни 
йўқотмаслик, нафас олиш органларини ишдан чиқармаслик учун, аввало 
ўқишни паст овоз билан, кейинчалик эса аста-секин кучайтириш лозим, 
лекин кучли овоз билан ўқиш ҳам узоқ муддат давом этмаслиги лозим (316-
б.). У яна давом этиб ѐзади: ‖Узоқ муддат давомида қаттиқ товуш жуда 
хавфлидир. Чунки бақириқ кўп миқдорда ҳавони ичга тортишни талаб қилиб, 
узоқ муддат товуш чиқариб туриш эса кўп миқдордаги ҳавони ташқарига 
чиқаришни талаб қилади (буларнинг ҳар иккиси ҳам хавфлидир)‖, - деган 
эди. 
Ҳозирги кунда нутқ техникасига доир машқлар тизими ишлаб 
чиқилган. Бу тизим театр педагогикаси тажрибаларига таянади ҳамда нутқ 
пайтида тўғри нафас олиш, танаффус ва диксияни сўзлаш каби кўникмалар 
ўқув-услубий мажмуасидан ташкил топгандир. Мазкур тизимни ўзлаштириш 
исталган педагог ўз нутқи орқали талабаларда ўзи истаган билим, кўникма ва 
малакаларни сингдира олади, тарбиялай олади. 
Билимларни мустаҳкамлаш учун саволлар: 
1.Тўғри нафас олишни тавсифлаб беринг. 
2.Фонатика нима? 
3.Юзаки нафас олишни тавсифлаб беринг. 
4.Кўкрак орқали нафас олишни таърифланг 
5.Овоз, овоз аппаратини таърифланг 
6.Овоз бузилиши нима. 
7.Диксия деб нимага айтилади. 
8.Талаффуз аниқлиги нима. 
9.Ритм ва вазнни таърифлаб беринг. 
10.Нутқ, 
талаффузни 
мимик 
ва 
пантомимик 
ҳаракатлар 
билан
уйғунлаштириш ҳақида гапиринг. 

---

127 
Билимини текшириш учун топшириқлар 
 1-топшириқ. Тестни ечиш: 
Нутқ техникаси бўйича ишлаб чиқилган машқлар туркумига қайсилар 
киради?– 
 
Нутқнинг вазифаларини аниқланг?– 
А.  Ички нутқ, ташқи нутқ, диалогик ва монологик нутқлар