Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни Сақлаш Вазирлиги Тошкент фармацевтика институти Педагогик технологиялар ва педагогик

Машғулот мазмуни 
Назарий қисм
Муомала ахборот жараѐни ҳисобланади. Чунки ахборот педагогдан 
талабаларга ѐки аксинча талабалардан педагогларга боради. Педагог бевосита 
шахслараро муомаладан ўз тарбияланувчилари, умуман коллектив ҳақида, 
ундаги ички жараѐнлар ҳақида ғоят ҳилма-хил ахборотга эга бўлади. Педагог 
муомала жараѐнида ўз тарбияланувчиларига ҳам мақсадга қаратилган 
ахборотни, ҳам унинг талабаларга мурожаатида тагмаъно тарзида батамом 
кириб борадиган ахборотни маълум қилади. 
Талаба билан бевосита муомала педагогга жамоадаги ѐки айрим 
талабалардаги бирон-бир воқеани ривожланиш жараѐнида ўрганиш зарур 
бўлганда рўй бераѐтган ҳодисалар ва жараѐнларнинг сабаб-оқибат 

---

124 
алоқаларини пайқаб олишда, уларнинг туғилиши, пайдо бўлиши ва 
ривожланишни кузатиш, бундан ташқари, бу ҳодисалар ва жараѐнларнинг 
янада ривожланиши тўғрилигини маълум даражада олдиндан айтиб керак 
бўлганда ҳам зарурдир. Бу ҳол биринчи навбатда педагог билан талабалар 
ўртасида қарор топган муносабатларга боғлиқ бўлади. Лекин педагогнинг 
шахси ҳам катта рол ўйнайди. Кишилар ўртасида нормал муносабатлар 
ўрнатиш учун муомала маданияти катта аҳамиятга эга. 
Тўғри нафас олиш. Нафас фақатгина инсоннинг тириклигини 
таъминлабгина қолмасдан нутқнинг куч берувчи базаси бўлиб ҳам 
ҳисобланади. Нутқ ҳосил қилувчи нафас Фонатика деб аталади (грекча 
фоно-товуш). Ҳаѐтда муомала диалогик тарзда кечиши нафас олишда кўп 
қийинчилик туғдирмайди. Бироқ дарс пайтида эса бир оз бошқачароқ: 
педагог узоқ вақт гапиришига тўғри келади, машқсиз нафас олиш шунда 
ўзини намоѐн қилади: нафас олиш қийинлашиши томир уришни тезлашиши, 
юз қизариши кузатилади. Нафас олиш жараѐнида қандай мускуллар иштирок 
этишига қараб нафас олишнинг 4 хил типи фарқланади. 
Юзаки нафас – олиш елкани кўтарувчи ва туширувчи, кўкрак 
қафаснинг юқори қисмини ҳаракатга келтирувчи мускуллар иштирокида 
ҳосил бўлади. Бу юзаки нафас ҳосил қилади, ўпканинг фақат юқори 
қисмигина фаол ҳаракат қилади. 
Кўкрак нафаси – қовурғалар оралиғи мускуллари ѐрдамида ҳосил 
қилинади. Кўкрак қафасининг кўндаланг қисми ўзгаришга учрайди. 
Диафрагма деярли ҳаракатсиз, натижада нафас чиқариш кучсиз.