Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни Сақлаш Вазирлиги Тошкент фармацевтика институти Педагогик технологиялар ва педагогик

 
Б. Блумнинг билиш соҳасида ўқув мақсадлар таксономияси 
№ Ўқув 
мақсадларининг 
асосий 
категориялари 
Тур 
ва 
кенжа 
тур 
характеристикалари 
1.
Билим  
Мазкур 
категория 
ўрганилган 
материални хотирада сақлаш ва худди 
ўзидай қилиб қайта айтиб беришни 
ифодалайди. Гап турли хил мазмун-
аниқ фактлардан тортиб то яхлит 
назариягача бўлган турли хил мазмун 
устида 
кетиши 
мумкин. 
Бу 
категориянинг 
умумий 
хусусияти 
тегишли маълумотларни эсга, хотирага 
келтиришдан иборат. 
Факт (асос, 
далил, 
воқеа)ни 
билиш 
Фактларни 
танлаш 
усулларини 
билиш. 
Умумий 
тушунча, 
структура, 
назариялар
ни билиш 
Терминологияни билиш.
Аниқ фактларни билиш.
Белгиланган белгиларни 
билиш. 
Ривожланиш 
тенденцияларини 
билиш.
Гуруҳ 
(классификация)лашни 
билиш. 
Текширув ва баҳолаш 
мезонларини билиш.
Аниқ муаммо бўйича 
мазкур 
соҳада 
қўлланилаѐтган 
тадқиқот методларини 

---

32 
билиш. 
Ходисаларни 
тушунтириш ва шарҳлаб 
бериш 
ва 
уларни 
олдиндан 
кўриш, 
башорат қилиш учун 
зарур 
қонун 
ва 
принципларни билиш. 
Назария 
ва 
структураларни билиш 
2.
Тушуниш 
Ўрганилганни аҳамиятини тушуниш 
қобилиятини 
кўрсаткичи 
сифатида
материални ифодалашни бир шаклдан 
бошқа шаклга айлантириш, уни бир 
тилдан бошқа тилга (масалан, сўз 
шаклидан математик шаклга) ўтказиш 
хизмат қилиш мумкин. Тушунишни 
кўрсаткичи сифатида талаба томонидан 
материални тушунтириб бериш, уни 
қисқа баѐн қилаолиш ѐки воқеа 
(ходиса)ни келгусида қандай кечиши 
ҳақида 
таклиф 
киритиши 
хизмат 
қилиши мумкин. Талабанинг мазкур 
ўқув натижалари материални оддий 
эслашдан юқори туради. 
Мазмунни бир тилдан 
бошқа тилга трансфер 
қилиш. 
Интерпретациялаш 
(изоҳлаш, 
талқин 
қилиш).
Экстраполяция 
(мазмунни 
ўхшатиш 
асосида ўтказиш). 
3.
Метод, қоида, умумий тушунчаларни 
қўллаш. 
Бу ерга қоида, метод, тушунча, 
принцип, қоидаларни қўллаш киради. 
Тегишли 
таълим 
натижалари 
материални 
тушунишга 
нисбатан 
юқорироқ даражада эгаллашни талаб 
қилади. 
Метод, қоида умумий 
тушунчаларни қўллаш. 
4.
Таҳлил.
Яъни, бутунни элементларга бўлиш-ни 
амалга ошириш кўникмаси, ушбу 
элементлар 
градацияси 
ва 
улар 
орасидаги муносабатларни ўрнатиш, 
бутунни ташкил этиш принципларини 
англаш. 
Бу ерда ўқув натижалар тушуниш ва 
қўллаш 
га 
нисбатан 
юқори 
интеллектуал 
даражалиги 
билан 
характерларади, чунки ўқув материали 
Элементлар таҳлили. 
Элементлар орасидаги 
муносабатлар таҳлили. 

---

33 
мазмунини ҳам унинг ички тузилишини 
ҳам англаш талаб этилади. 
5.
Синтез
Яъни янги структурани олиш мақсадида 
берилган элементлардан бутун, яхлитни 
яратиш. Тегишли натижалар янги схема 
ва струк-тураларни яратишга урғу 
берувчи 
ижодий 
характердаги 
фаолиятни тақоза эхтади. 
Иншо ѐзиш. 
Фаолият 
режасини 
ишлаб чиқиш. 
Айрим 
материаллар 
асосида 
бутуннинг, 
яхлитнинг 
образини, 
кўринишини яратиш. 
6.
Баҳолаш 
Қабул қилинган мақсадларни ҳисобга 
олиб материал ва метод-ларни баҳолаш. 
Мазкур категория юқорида кўрса-
тилган барча категориялар бўйича ўқув 
натижаларга 
эришищни 
ва 
аниқ 
ифодаланган мезонларга асос-ланиб 
баҳолаш мулоҳазаларини тақоза этади. 
Ички 
мезонлар 
(структуравий, 
мантиқий) 
асосда 
баҳолаш. 
Ташқи мезонлар асосида 
баҳолаш 
(белгиланган 
мақсадга мос равишда).