Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тиббий таълимни ривожлантириш маркази

ҚРИМ–КОНГО ГЕМОРРАГИК ИСИТМАСИ Синонимлари: Қрим геморрагик иситмаси, Ўрта Осиё геморрагик иситмаси, Ўзбекистон геморрагик иситмаси ва ҳоказо. Клиникаси. ҚКГИ касаллигининг клиник кечишида 4 давр фарқланади: а)яширин даври, б)бошланғич ёки умумтоксик даври, в)авж олиш ва геморрагик аломатлар намоён бўлган даври, г)реконвалесценция даври. ҚКГИ геморрагик белгилар билан ва геморрагик белгиларсиз ўтади. Касаллик кечишига қараб эса енгил, ўрта оғир, оғир шаклларига бўлинади.
А. Касалликнинг яширин даври–касаллик кана чақиб юққанида ўртача 3-6 кун, қон ва қон ажратмалари билан мулоқотда бўлиб юққанида эса 2-4 кунни ташкил этиб, бу даврда беморда ҳеч қандай шикоят ҳам, касаллик аломатлари ҳам бўлмайди.
Б. Бошланғич ёки умумтоксик даври–бир неча соатдан 3 кунгача давом этади. Касаллик ўткир бошланиб, продромал белгилар кузатилмайди. Киши тўла соғлом пайтида танаси қалтираб, ҳарорати 38,5–40,5 ⁰ С кўтарилиб кетади. Беморда ич кетиш, бошнинг пешона соҳасида кучли оғриқ, белда, бўғим ва мушакларда оғ- риқ,умумий ҳолсизлик, жуда ҳам тез чарчаш белгилари содир бўлади. Бундан ташқари 30-35 % беморларда кўнгил айниши, қусиш қайд этилиб, бу ҳолат овқат истеъмоли билан боғлиқ бўлмайди. Беморнинг ичи суюқ ўтиши ва қорнининг турли соҳаларида оғриқлар бўлиши мумкин. Аёлларда бачадондан қон кетиш кузатилади. Ҳомиладор аёлларда ҳомила тушиши ёки вақтидан олдин туғруқ содир бўлиши мумкин. Касалликнинг ҳамма ҳолларида беморларда бирдан юзага келувчи кучли бош оғриғи, ваража ва юқори иситмалаш қайд этилади. В. Касалликнинг авж олиш даврида беморнинг лаблари қуруқ, ёрилган, қонашга мойил, тили қуруқ, оқиш-сарғимтир карашли, кўпинча «зангсимон» бўлиб, бу оғиз шиллиқ қаватидан, милклардан қон кетишга боғлиқ бўлади. Оғиздан қўланса ҳид келади, бу даврда танглай муртаклари қизарган бўлиб тилча, танглай муртаклари равоғи бироз шишади ва бемор ютинганда оғриқ сезишига сабаб бўлади. Юмшоқ танглайда (асосан тил илдизи соҳасида), қаттиқ танглай шиллиқ қаватида энантема пайдо бўлиб, касалликнинг 3-5 кунида яққол ривожланади. Энантема геморрагик, майда нуқтасимон чегараси аниқ бўлиб, 5-7 кунгача сақланади. Қорни юмшоқ, эпигастрал соҳа ва киндик атрофида оғриқ сезади. Жигар ва талоқ аксарият беморларда 1-2 см га катталашади.