|
O'quv faoliyati natijalari:
Amir Temurning shaxsi, Temurning siyosiy kurash maydoniga kirib kelishi, Movoraunnaxrni birlashtirish yo‘lidagi xarakatlari, sarbadorlar xarakati, Amir Temurning yirik markazlashgan davlatga asos solishi, —Temur tuzuklari” to'g'risida tushunchaga ega bo‘ladilar;
Amir Temurning markazlashgan davlat tuzish maksadida olib borgan xarbiy yurishlari, mashxur yurishlari: —uch yillik”, —besh yillik”, —etti yillik” xarbiy yurishlari, ayniksa, Amir Temurning Sulton Boyazid ustidan g‘alaba qozonishi, qo‘lga kiritgan xududlari, olib borgan ichki va tashki siyosati to‘g‘risida talabalarga batafsil ma'lumotga ega bo‘ladilar;
Amir Temur va temuriylar davrida o‘zbek davlatchiligining ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy va madaniy jixatdan yuksalishi, ayniksa, temuriy
shaxzoda Ulug‘bek davrida Movaraunnaxrda ilm-fan va madaniyatning rivojlanishi, Ulug‘bek qurdirgan madrasalar, Ulug‘bekning akademiyasi to‘g‘risida tushunchaga ega bo‘ladilar;
Amir Temur vafotidan keyin uning vasiyatiga amal qilinmaganligi, temuriy shaxzodalarning o‘zaro taxt- boylik talashishi, besamar urushlar natijasida Amir Temur barpo etgan yirik markazlashgan davlatning inqirozga uchraganligi va uning oqibatlari to‘g‘risida ma'lumot beradi.
Ta'lim berish usullari
|
Ko'rgazmali ma'ruza, suhbat, taqdimot, aqliy hujum, munozara
|
Ta'lim berish shakllari
|
Ommaviy, juftlik
|
Ta'lim berish vositalari
|
O'quv qo'llanma, proektor, slaydlar, grafik, tarqatma materiallar
|
Ta'lim berish sharoiti
|
Texnik vositalar bilan ta'minlangan auditoriya
|
Monitoring va baholash
|
Og'zaki nazorat: savol-javob, o'z-o'zni nazorat qilish
|
8.2. Amir Temur va temriylar davrida ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy va madaniy hayot. mavzusidagi ma'ruza mashg'ulotining texnologik xaritasi
Ish bosqichlari va vaqti
|
Faoliyat mazmuni
|
Ta'lim beruvchi
|
Ta'lim oluvchilar
|
1-bosqich
|
1.1. O'quv fani bo'yicha sakkizinchi ma'ruzaning
|
Tinglaydi
|
Mavzuga
|
nomini aytadi. Ekranga mavzu bo'yicha ishlangan
|
|
kirish
|
slaydlarni chiqaradi (slaydlar)
|
|
(15 daqiqa)
|
1.2. Mavzu bo'yicha qo'yilgan masalalar haqida ma'lumot beradi.
|
Tinglaydi.
|
|
1.3. Mavzuni o'zlashtirishda foydalanish uchun zarur bo'lgan adabiyotlar ro'yxati bilan tanishtiradi.
|
Slaydga qaraydilar
|
2-bosqich
Asosiy
|
2.1. Talabalar bilimini faollashtirish maqsadida savol beradi:
|
Savolga javob beradi
|
bosqich
|
1. «Amir Temur qanday tarixiy shaxs bo‘lgan?»
|
|
(55 daqiqa)
|
2.Amir Temur siyosiy kurash maydoniga kirib kelganda Movaraunnaxrda ijtimoiy-siyosiy
vaziyat qanday edi?
2.2. Javoblarni umumlashtirib, o'zbek
davlatchiligining tarakkiyotida Amir Temurning urni bekiyos ekanligi, urta asrlar sharkida yirik shaxslardan biri ekanligi to'g'risida tushuncha beradi.
|
Tinglaydi, yozadi.
|
|
2.3.Amir Temurning mugullar ustidan galaba kozonishi, yirik markazlashgan davlat tuzib o‘z davlatini iqtisodiy - siyosiy jixatdan yuksaltirishi haqida to'liq ma'lumot beradi
|
Tinglaydi, yozadi.
|
|
2.4. Amir Temur davrida kurilgan masjid-u- madrasalar, me'moriy obidalar haqida
|
Tinglaydi, yozadi.
|
|
tushunchalar beradi;
2.5. Amir Temurning xarbiy yurishlari, davlatining egallagan xududlari, olib borgan ichki va tashqi siyosati haqida ma'lumot beradi va talabalar bilimini faollashtirish maksadida
|
Talabalar savolga javob beradi
|
|
savollar beradi: Amir Temurning xarbiy sarkardalik faoliyatiga ta'rif bering?
2.6. Amir Temur vafotidan keyin yirik markazlashgan davlatning inkirozga yuz tutishi va parchalanishi, xamda uning oqibatlari to‘g‘risida ma'lumot beradi.
|
Tinglaydi, yozadi
|
3-bosqich
|
3.1. Mavzu bo'yicha talabalarda yuzaga kelgan
|
Savollar beradi.
|
Yakuniy bosqich (10 daqiqa)
|
savollarga javob beradi, yakunlovchi xulosa qiladi.
3.2. Mustaqil ishlash uchun talabalarga topshiriq beradi
|
Vazifani yozib oladi.
|
“Baliq skeleti” texnikasi
Ushbu texnologiya katta muammolarning yechimini topishga qaratilgan. Yuqori qismida muammolar turi yozilsa, pastki qismida esa misollar bilan izohlanadi.
«Nima uchun» organayzeri
«Ajurli arra» qoidalari
Topshiriqni bo‘lish: Topshiriq va matnni bir necha asosiy qismlarga qirqiladi.
Birinchi guruhlar: har bir guruh a‘zolari qirqilgan mavzuni oladilar va ekspertga aylanadilar.
Ekspert guruhlar: Qo‘lida bir mavzuga oid o‘quv topshiriqlari mavjud bo‘lgan talabalar mavzuni muhokama qilish, boshqalarga o‘rgatish rejasini egallash uchun ekspert guruhga birlashadilar.
Birlamchi guruhlar: Talabalar o‘zlarining birlamchi guruhlariga qaytadilar va ekspert guruhlarda o‘rganganlarini o‘qitishadi.
Slaydlar
Амир Темур давлатп яловбапрогп
АМИР ТЕМУР ДАВЛАТИ
11<жл»и4рма
К<жи|>л
Sohibqiron Amir Temur haykali. Toshkent.
Rivoyatlarga ko'ra, T arag'ay o'zining e'tiqod qo'ygan piri Shamsuddi n Kulolga o'g'lini olib borib unga ham pir b o'lishga qo'l oldiradi. Temur Shamsuddin Kulol huzuriga borganida u bo'lgusi Sohibqironga yettita non va bir qism holvani berib: «Mana shu yettita nonni yegin, shunda sen yerning yetti iqlimiga, butun dunyoga hokim bo'lasan»,— deyd i. «Men nonlarni ehtiyot qildim; bu menga Alloh ato etgan barakotning boshlanishi edi», dey di Temur. Bo'lg'usi
Sohibqiron o'zining key inchalik qo'lga kiritgan barcha zafarlarini p iru ustozlari Shayx
S
hamsuddin kulol va Sayyid Baraka nomlari bilan bog'lagan edi
.
• Amir Temur tomonidan markazlashgan qudratli davlatga asos solinishi.
• 1361-1365 yillar Mo’g’iliston xoni Tug’luq Temur va uning o’g’li Ilyosxo’jaga qarshi urush.
• 1370 yili Amir Husaynga qarshi Balxga yurish va uni bartaraf etish.
1 370-1371 yillarda Farg‘ona, O‘tror, Yassi, Toshkent, Hisor, Badaxshon, Qunduz bo‘ysundirildi.
1 381 yili Hirot, Seiston, Mozandaron, Saraxs, Sabzavor bo‘ysundiriladi. 1371-1389 yillarda jami 7 marta Mo‘g‘uliston hukmdori Amir Qamariddinga qarshi jangu jadallar olib borish va sharqiy, shimoliy hududlarning yurtga birlashtirilishi
1371, 1373, 1375, 1379, 1388 yillarda Xorazmdagi so‘fiylar sulolasi hukmdorlari: Husayn, Yusuf va Sulaymon So‘fiylarga qarshi olib borilgan urushlar va Xorazmning yurt tarkibiga qo‘shib olinish
i
TEMURIYLAR DAVLATIDA BOSHQARUV TIZIMI
TEMURIYLAR HARBIY BOSHQARUV TIZIMI
Temuriylar davlatida boshqaruv tizimi
/
|
|
/
|
/
|
Harbiy
|
/
|
it:
Sipoh
Dunyoviy
|
|
/
|
/
|
Diniy
|
/
|
I
laivat /
/
|
|
/
|
/
|
Raiyat
|
/
|
1\^ о oil, -w r
Mahalliy
Ishning tartibi va reglamenti
Guruh ichida o‘quv topshirig‘ini taqsimlash 1-2 daqiqa.
Guruhda (jamoa bo‘lib) topshiriq ustida fikrlash, muhokama etish, birgalikda savollarga javob, ko‘rgazmali materiallar tayyorlash-15 daqiqa.
Ko‘rgazmali material taqdimotini o‘tkazish-5 daqiqa.
Boshqa guruhlar chiqishini baholash va uni o‘qituvchiga izohlash.
1370 yilda Amir Temur hokimiyatni qo‘lga kiritgach, davlat boshqa- ruvini o‘z qo‘lida saqlab, o‘sha davr qoidalariga ko‘ra Chingizxon avlodiga mansub bo‘lgan kishini Movaraunnahrning amaldagi xoni qilib qo‘yadi. Xo‘sh, bu soxta xon qanday nom bilan atalgan? Bu xonni katakchalardan toping.
Amir Temurning To‘xtamishni tor-mor etib, Oltin O‘rda dalvtiga barham bergan va Rossiyani mo‘g‘ullar zulmidan ozod bo‘lishiga imkon yaratgan jangi Rossiyaning bir daryosi sohilida bo‘lib o‘tgan edi. Bu qaysi rus daryosi edi?
1409 yilda Shoxruh mirzo butun temuriylar davlatining oliy hukmdori deb e‘tirof etilgach, Movaraunnahr yerlarining boshqaruvi Ulug‘bekka topshirilgan. U ham yosh bo‘lganligi bois, bir amir unga otaliq qilib tayinlangan va u boshqaruv ishlarini olib borgan. Bu amir kim edi?
Amir Temur davri ichki siyosatida fuqarolarga bir qator erkinlik va imtiyozlar berilgan. Eng muhimi, bu davrda hech bir shahar va qishloqlarda odamlardan jon boshidan va xonadondan soliqlar olingan. Bu ikki turdagi soliq o‘sha davrda qanday nomlar bilan atalgan?
(xonadon solig‘i)
Sohibqiron Amir Temur butun umri davomida halollikka, poklikka va rostgo‘ylikka amal qilgan. Shu bois, u butun hayoti va faoliyatida “Rosti-rusti” shiorini qo‘llagan. Bu shior bugun qanday nom bilan atalmoqda?
Prezidentimiz I.A.Karimov Amir Temurning bu shioriga bugungi kun taraqqiyoti nuqtai- nazaridan qo‘shimcha qilib yana bir shiorni ilgari surdilar. Yurtboshimizning bu shiorini nomini toping?
Do'stlaringiz bilan baham: |
