Ózbekiston respublikasi oliy va órta maxsus ta`lim vazirligi berdaq nomidagi qoraqalpoq davlat universiteti

7.2-rasm. 7.3-rasm
Termoparaning erkin uchlariga Termoparaning bir termoelek-
O‘A ulash sxemasi. trodini uzish bilan O‘A ulash
sxemasi
O‘lchash asbobi 7.3-rasmda ko‘rsatilgani kabi ulansa
E_AVS(tt₁t₀)=e_AV(t)+e_VS(t₁)+e_SB(t₁) +e_AB(t₀) bo‘ladi
e_VS(t₁)=—e_SV(t₁) va e_BA(t₀)=—e_AB(t₀) ekanligini hisobga olib,
E_AVS(tt₁t₀)=e_AV(t)—e_AV(t₀)=E(tt₀) (7.8)
Bundan ko‘rinadiki (7.8) tenglama ham TEO‘ ning asosiy tenglamasi (7.2) ga mos keladi.
SHunday qilib TEU larning zanjirlariga uchinchi simni ulash bilan hamda ularning uchlar temperaturasini bir hilda (teng) bo‘lganda, O‘A ni ulash bilan ishchi ulanmada temperaturani osongina o‘lchash mumkin.
Agarda TEO‘ ning erkin uchlari temperaturasi t₀ dan farq qilsa uning temperaturasi ham topilishi va erkin uchlari temperaturasiga tuzatma kiritilishi zarur.
Termobatareya va differensial termometrlar. Termoelektr termometrni o‘zgartish koeffitsientini orttirish uchun bir necha termoparalarni (termobatareyalarni) ketma-ket ulashdan foydalaniladi (7.4-rasm. a). Bunda termoparalar hosil qiladigan termo EYUK qo‘shiladi, ya’ni n ta termoparadan tuzilgan termobatareyalar termo EYUK i alohida olingan termopara termo EYUK idan katta. Bunday ulashdan kam farq qiluvchi ish temperaturasi t ni va erkin uchlari t₀ ni o‘lchashda foydalaniladi.


7.4-rasm. Termoelektr zanjirlar: a-termobatareya; b-differensial termometr.
Ikki nuqta orasidagi temperatura farqini o‘lchash uchun differensial termoelektr termometr qo‘llaniladi. U ikkita qarama-qarshi ulangan bir xil termometrdan tuzilgan (7.4-rasm. b). Agar temperaturalari farqi o‘lchanayotgan nuqtalarning temperaturasi o‘zaro teng bo‘lsa, unda o‘sha nuqtalarda termometr xosil qiladigan TEYUK lar xam teng bo‘ladi. Bunday xolda termometrdagi zanjir toki nolga teng bo‘ladi, chunki qarama-qarshi ulanganda bir termoparaning TEYUK i boshqa termoparaning TEYUK i bilan kompensatsiya qilinadi va o‘lchov asbobi nolni ko‘rsatadi. Agar t₁ va t₂ temperaturalar turlicha bo‘lsa, u xolda qaysi temperatura yuqori bo‘lishiga qarab, temperaturalar farqiga proporsional bo‘lgan zanjir toki biror yo‘nalishda oqadi, buni o‘lchov asbobi ko‘rsatadi.