Ózbekiston respublikasi oliy va órta maxsus ta`lim vazirligi berdaq nomidagi qoraqalpoq davlat universiteti

Termoelektrik o‘zgartkichlar. U ikki har-xil simdan tashkil topgan va ikki yoki bir necha joydan ulanishi bilan hosil qilingan zanjirdan iborat.
Quyidagi 7.1-rasmda ikkita A va V o‘tkazgichdan (termoelektroddan) iborat termoelektrik zanjir ko‘rsatilgan. 1 va 2 ulanish joylari ulanmalar (1-issiq va 2-sovuq uchlari) deyiladi.

Bunday kavsharlangan o‘tkazgichlar esa termopara deb ataladi, ularda xosil bo‘ladigan elektr yurituvchi kuch (TEYUK) deyiladi. TEYUK xosil bo‘lishining sababi erkin elektronlar zichligi ko‘proq metallning erkin elekktronla zichligi kamroq metallga diffuziyasi bilan izoxlanadi.

Agarda t₀E_AV=(tt₀)=e_AV(t)+e_VA(t₀) (7.1)

yoki

E_AV(tt₀)=e_AV(t)—e_AV(t₀) (7.2)

chunki e_AV(t₀)=—e_VA(t₀) 2- tenglama termoelektrik o‘zgartkichlarning asosiy tenglamasi deyiladi. Bundan ko‘rinib turibdiki, konturdagi termo EYUK E_AV(tt₀) temperaturalar t va t₀ funksiyalar farqiga bog‘liqdir.
Agarda t₀=const bo‘ladigan bo‘lsa, unda t_AV(t₀)=c=const va

E_AV(tt₀)_t0=const=e_AV(t)—s=f(t) (7.3)

SHunday qilib, t₀=const qilib, ob’ektdagi t temperaturani TEYUK o‘lchash bilan aniqlash mumkin bo‘ladi.
Termoelektrik o‘zgartkichlarni o‘lchash asbobi zanjiriga ulash. O‘A ni TEO‘ ga ikki usulda ulash mumkin.
Ikkala usulda ham asbobni zanjirga ulovchi sim S ni o‘tgazgichnig ulash bilan amalga oshirildi. 7.2—rasmda ko‘rsatilgani bo‘yicha TEO‘ ning erkin uchlarini uzish bilan ulashda 1— ishchi ulanma va ikkita erkin ulanmalar 2 va 3 lardan iborat bo‘ladi.
E_AVS(tt₀)=e_AV(t)+e_VS(t₀)+e_SA(t₀) (7.4)
Agarda hamma ulanmalardan temperatura bir xilda bo‘lsa,
unda E_AVS(tt₀)=e_AV(t)+e_VS(t₀)+e_SA(t₀)=0 (7.5)
Bunda e_VA(t)=e_VS(t₀)+e_SA(t₀) (7.6)
(7.6) tenglamani (7.4) ga qo‘ysak, qo‘yidagilarni olamiz
E_AVS(tt₀t₀)=e_AV(t)+e_VA(t₀)=e_AB(t)— e_AB(t₀)= E(tt₀) (7.7)

7. 
   tenglama (7.2) tenglamaga o‘xshashdir.