2. Burg’ulash stanoklari Kon jinslarida shpur va skvajinalarni burg‘ilash usullari

Burg’ulash stanoklari.

REJA:
1. Kirish

2. Burg’ulash stanoklari
3.Kon jinslarida shpur va skvajinalarni burg‘ilash usullari.
4. Burg‘ilash dastgohlari va portlovchi skvajinalarni burg‘ilash texnologiyasi.
5. Zarbli va aylanma burgilash dastgohlarining ishchi organlari.
6. Hulosa.
7. Foydalanilgan adabiyotlar

Kirish.
Birinchidan, burg'ulash mashinasi aylanadigan tizim uskunalari va tegishli asboblar, asosan burg'ulash quduqlarini burg'ilash uchun ishlatiladi, shu bilan burg'ulash mashinasi matkap qismini buzilgan toshni boshqaradi. Dastlab burg'ulash dastgohi, mozor, yuqori haydovchi burg'ulash quduq burg'ulash apparati, burg'ulash mashinasi matkap chizig'i va burg'ulash bit tarkibi tomonidan. Shu bilan birga, burg'ulash mashinasi matkap majmuasi va matkap uchlari ham yuqori bosimli burg'ulash suyuqligi aylanadi. Burg'ulash apparati aylanadigan va tepa uskunali qurilmalar aylanma tizimning asosiy qismidir, qurilma uchta ishlaydigan qitish.

Ikkinchidan, burg'ilash uskunalari va asboblarining aylanish tizimining asosiy roli burg'ulash suyuqligi burg'ulash dastgohini, toza tagliklarni olib tashlashni, so'qmoqlarni olib o'tishni, quduqlarni saqlab turishni va yuqori bosimli quvvatli suyuqlik vida teshiklarini, turbodrilni ta'minlashni majbur qildi. Burg'ulash minoralari loy pompasi, manifold bosim sirtini burg'ulash mashinasi, burg'ulash mashinasi va burg'ulash suyuqligi qattiqroq boshqaruv apparati o'rnatish moslamasi va burg'ulash qurilmalari aylanma pompasining boshqa qismlari yadroli tizimdan biri bo'lib, uchta mashina ishlaydigan mashina burg'ulash qurilmasi hisoblanadi. Burg'ulash mashinasining asosiy funktsiyasi:
-yer osti materiallariga kirish, pastki qismdan so'qmoqlar, yadrolari, suv, neft, tabiiy gaz va boshqalarni olish uchun.
-geofizik kanalizatsiya kanali sifatida, er osti harbiy testlari kabi turli xil geofizik ma'lumotlarga ega jinslarga kirish.
-qo'lda kanal sifatida, gidrologiyaning shakllanishiga, minerallarga va geologik tuzilishga va boshqa maqsadlarga e'tibor berish.
-integratsiyalashgan dastur, qidirish va tiklash bosqichi, yer osti resurslaridan foydalanishni rivojlantirish. Mexanik burg'ulash muhandislik ilovalarida keng tarqalgan bo'lib, ma'lum bir chuqurlikka ega bo'lgan silindrsimon teshikka ega bo'lgan mexanik asbob-uskunalarni, turli xil usullar va asboblar bo'yicha toshni maydalash uchun mashinani birlashtirishi mumkin va simi burg'ulash burg'ilash aylanishiga bo'linishi mumkin.Geologik ishda, burg'ulash uskunalarini erga kichik diametrga, undan katta silindrli teshiklarning chuqurligiga qo'llash. Bundan tashqari, delme sifatida ham tanilgan. Burg'ulashning chuqurligi va burg'ilash chuqurligiga qarab burg'ulash diametri va chuqurlik kattaligi. Burg'ulash yog'i, tabiiy gaz va er osti suvlarining burg'ulash diametri katta.
Burg'ilash texnikasining asosiy funktsiyasi quyidagilardan iborat: er osti materiallariga kirish, ya'ni burg'ilashdan yadro, kon qallig'i, so'qmoqlar, suyuqlik namunalari, gaz namunalari va boshqalar. Geofizik kanalizatsiya kanali sifatida turli xil geofizik tog 'jinslari va minerallar haqida ma'lumot olish. Yer osti suvlarining sun'iy kanal sifatida gidrogeologik dinamikasini kuzatish. Zond, qazib olish, yer osti suvlari, neft va gazni qazib olish, geotermik burg'ulash kabi ishlatiladi. Burg'ulash quduqlarini burg'ilash geologik tadqiqot yoki geologiya-razvedka burg'ulash, gidrogeologik burg'ulash, quduqlar yoki muhandislik-geologik burg'ulash, geotermik burg'ulash, neft burg'ulash va boshqalarga bo'linishi mumkin.
Burg'ulash mashinalari modellari bir xil emas, shuning uchun tashkilot turli xil bo'ladi, lekin u juda ham boshqacha. Umumiy burg'ulash dastgohi ichi bo'sh mil (teshik), loy pompasi (desarj pompasi), kuch-kallasi (vites qutisi) va loy nasos deşarj trubkasidan iborat. Ichki oyoqning yuqori uchi quvvat manbaiga ulanadi va loy pompasi ichi bo'sh milga o'rnatilgan bo'ladi va loy nasosi tushirish trubasining pastki qismi loy nasosining chiqishiga ulanadi. Past tezlikli mil bilan boshqariladigan kam tezlikli mil tomonidan boshqariladi. Qaytib keladigan ichakchada loy pompasi suv ostida ishlaydigan uskuna (yer osti darajasidan past) ostiga tushib, burg'ulash mashinasining ishlash tezligini pasaytiradi, ish tezligini oshiradi va burg'ulash mashinasining burg'ulash chuqurligini oshiradi.Burg'ulash qurilmasi burg'ulash konstruktsiyasini bajarish uchun asosiy mashina hisoblanadi. Burg'ulash asboblarini va bitlarni qatlam ichiga chuqurroq burg'ulash uchun drayvlar va burg'ulash asboblari va korpuslarni ko'tarish, yadrolarni chiqarib olish va matkap uchlarini burg'ulash qurilmasiga olib tashlash kabi yordamchi ishlarni bajaradi. Nasosning asosiy funktsiyasi tuynuk tagini tozalash, matkap uchini sovutish va burg'ulash moslamasini soqit qilish uchun yuvish vositasini teshikka etkazib berishdir. Geoteknik burg'ulash loyihalari turli maqsadlarga va qurilish ob'ektlariga ega, shuning uchun ko'pgina burg'ulash qurilmalari mavjud. Burg'ulash qurilmalari o'zlarining asosiy burg'ulash qurilmalari, neft burg'ulash qurilmalari, gidrogeologik tadqiqotlar va quduq burg'ulash qurilmalari, muhandislik-geologiya qidiruv burg'ulash qurilmalari, tunnel burg'ilash punktlari va injiniringli burg'ulash qurilmalari kabi tasniflash mumkin. 
Kon jinslarida shpur va skvajinalarning burg‘ilash usullari
Tog‘ jinslarini yoki massivni parchalash uchun ularga shpur yoki skvajinalar burg‘ilanadi va ularga PM lar joylashtirilib portlatish ishlari amalga oshiriladi.
Burg‘ilanish – tog‘ jinslarini burg‘ilash asboblari bilan burg‘ilashda ularning parchalanishga qarshilik darajasi. Burg‘ilanish tog‘ jinslarining elastik va plastik, mustahkamlik kabi mexanik xossalarni, hamda qattiqlik, yopishqoqlik va abrazivlik kabi texnologik kо‘rsatkichlarni о‘z ichiga oladi. Burg‘ilanishni standart sharoitlarda 1 daqiqa vaqt mobaynida burg‘ilangan shpur yoki skvajina uzunligi bilan yoki aksincha, ya’ni ayni shu sharoitda 1 m shpur yoki skvajinani burg‘ilash uchun ketgan vaqt bilan baholash qabul qilinganBurg‘ilash jarayoni-qazish joyidagi tog‘ jinsini burg‘ilash asbobi bilan yemirishni va hosil bo‘lgan mayda tosh bo‘lakchalarini chiqarib tashlashni o‘z ichiga oladi. Shpur va skvajinalarni burg‘ilash jarayonida tog‘ jinslarining maydalanishi mexanik, fizik va kombinastiyalangan usullarga bo‘linadi. Shpur va skvajinalarni burg‘ilashning mexanik usuliga zarbli, aylanma, aylanma-zarbli va zarbli-aylanma usullari kiradi. Zarbli burg‘ilash usulida tog‘ jinsi asosan burg‘ilash uskunasi yordamida zaboyga berilayotgan ketme-ket zarblari asosida amalga oshiriladi. Tog‘ jinslarini zarbli maydalash asosan pnevmatik bolg‘alar orqali amalga oshirilib, ular xarsang toshlarni maydalash ishlarida keng qo‘llaniladi.Burg‘ilash perforatorlarining ishlash printsipi ham zarbli usulga kiradi. Tog‘ jinsining maydalanishi zaboyda shpurning zarb-burilma printsipiga asoslangan. Har bir beriladigan zarbadan keyin burg’i asbobi ma’lum burchakga burilib zaboyda tog’ jinsini maydalaydi. Siqilgan havo ta’sirida maydalangan tog’ jinsi shpurdan tashqariga chiqarib tashlanadi. Hozirgi kunda shpur va skvajina parmalash 32-85 mm diametrda amalga oshirilib quyidagi burg’ilash bolg’alari orqali amalga oshiriladi: PR-19, PR-20N, PR-22, PR-24MV, PR-25L, PP-36, PP-54.Burg’ilashning aylanma usulida tog’ jinsini maydalash asosan burg’ilash uskunasi orqali berilayotgan bosim va koronka tomonidan amalga oshiriladi. Maydalangan tog’ jinsi shnekli shtanga yordamida yuqoriga chiqariladi. Burg’ilashning aylanma usuli asosan qattiqligi SNiP shkalasi bo’yicha VII guruhdan oshmagan tog’ jinslarida skvajina parmalash ishlarida keng qo’llaniladi.
Sanoatda SVB-2M, 1SBR-125, SBR-160 shunday markali shnekli uskunalar qo’llanilmoqda.Sharoshkali burg’ilash uskunasi. Ochiq kon ishlarida turli xildagi tog’ jinslaridan tashkil topgan massivlarda skvajina burg’ilash uchun asosan sharoshkali burg’ilash uskunasi qo’llaniladi. U diametri 190-320 mm chuqurligi 32m gacha SNiP bo’yicha 6-16 guruhdagi tog’ jinslarida skvajinalar parmalash uchun keng qo’llaniladi. Bu uskunaning qulayligi: yuqori mehnat unumdorligi; skvajina burg’ilashning avtomizastiyalashganligi. Bularga misol qilib SBSh-250MNR, SBSh-200MN larni aytish mumkin.Burg’ilashning zarbli-aylanma usulida tog’ jinsining maydalanishi asosan burg’ilash koronkasining zarbi va burgi’lash uskunasining aylanma harakati hisobiga amalga oshiriladi. Burg’ilashning zarbli-aylanma usuli asosan SNiP bo’yicha VI-XI guruh mustahkam tog’ jinslarida skvajina parmalash uchun qo’llaniladi.
Zarbli-aylanma usuliga mo’ljallangan burg’ilash uskunalari asosan ochiq kon ishlarining kichik mehnat unumdorligiga ega bo’lgan karerlarida qo’llaniladi.
Zarbli-aylanma usuliga mo’ljallangan burgilash uskunalari asosan 105-125 mm diametriga ega bo’lgan skvajinalar burg’ilashda qo’llaniladi.Bu uskunaning qulayligi: uskunani mehnat unumdorligi burg’ilashning qiyalik burchagiga bog’liq emasligidir va mustahkamlik darajasi yuqori bo’lgan tog’ jinslarida skvajina burg’ilash uchun qo’llash hamda qulay transportirovka
qilish mumkunligidadir.(SBU 100g, 125) Burg’ilashning aylanma zarb usulida tog’ jinsini maydalash asosan kuchli bosim ostida to’xtovsiz aylanma xarakat ostidagi burg’ilash qurilmasi hisobiga amalga oshiriladi. Tog’ jinsini maydalash asosan zarb va burg’ilash qurilmasining aylanma harakati asosida bo’ladi. Skvajina burg’ilanishining aylanma zarb usuli asosan NKR-100 burg’ilash uskunasida qo’llanilgan. Ushbu uskuna hozirgi kunda ham foydali qazilmalarni yer osti usulida qazib olish ishlarida keng qo’llanilmoqda.
Burgilash dastgohlari va portlovchi skvajinalarni burg’ilash texnologiyasi.
Skvajinada qazish joyiga yemiruvchi kuchlanishning ta’siri xarakteriga
qarab, burg’ilash uchun qo’llaniladigan dastgohlarni uchta guruhga bo’lish
mumkin.
Birinchi guruhga – skvajinada qazish joyiga mexanik ta’sir ko’rsatilishini
ta’minlovchi dastgohlar kiradi.
Ikkinchi guruhga – skvajinada qazish joyiga termik yoki gidravlik portlatish
ta’sirini kursatuvchi uskunalar kiradi. Foydali qazilmalarni ochiq usulda qazib olishda (karerlarda) bu guruhdan faqatgina termik (olovli) ta’sir etuvchi dastgohlar (SBO turdagi) qo’llaniladi.
Uchinchi guruh uskunalariga – qazish joyiga kombinastiyali ta’sir ko’rsatuvchi dastgohlar kiradi.
Burgilash dastgohlarining barcha turalari uchun amallar bajarilishining ketma-ketligi burg’ilash texnologiyasi bilan belgilanadi.
Portlatishga tayyorlanayotgan blokni burg’ilashda quyidagi amallar bajariladi:
-Parmalash dastgohini skvajinani qazish uchun muljallangan joyga o’rnatish;
-Burg’ilash ishlari;
-Skvajina chuqurlashgani sayin burgilash stavini uzaytirib borish;
-Burg’ilash stavini ajratib olish;
-Yeyilgan (ishdan chiqqan) burg’ilash asbobini almashtirish;
-Dastgohni keyingi skvajinani burg’ilash joyiga o’tkazish.
Skvajinalarni burg’ilashning texnik tezligi – deb faqatgina sof burg’ilash uchun ketgan vaqtda olingan burg’ilash hajmiga aytiladi. SBSh rusumli sharoshkali dastgohlarda tog’ jinslarini yemiruvchi asbob sifatida tishli dolotalar yoki shtirlar bilan ishlatilib, ular yordamida tog’ jinsidan parchalar ajratiladi va havo yoki suv-havo qo’shilmasi yordamida qazish joyidan chiqarib tashlanadi. SBSh rusumli dastgohlarni burg’ilash ko’rsatkichi 6-15 bo’lgan tog’ jinslarida qo’llab, yaxshi natijalarga erishish mumkin.
Sharoshkali dastgohlar bilan burg’ilanganda burg’ilash ko’rsatkichi 15ga
teng bo’lgan tog’ jinslarida unumdorlikni 50-60 m/smenagacha yetkazish mumkin.Sharoshkali dastgohlar og’irligiga va hosil qila oladigan o’qli kuchlanishiga qarab:
Yengil (og’irligi-40t gacha, hosil qiladigan o’qli (Pb=6-12) kuchlanishi-200 kN.gacha, (skvajina diametri 150-220 mm.)
O’rta (og’irligi-65t gacha hosil qiladigan o’qli (Pb=10-14) kuchlanishi –350 kN.gacha, skvajina diametri 220-270mm.)
Og’ir (og’irligi –120t gacha, hosil qiladigan o’qli (P6=14-17) kuchlanishi –
700 kN.gacha, skvajina diametri 295-320 mm) turlarga bo’linadi.
2SBSh-200N rusumli dastgoh burg’ilash ko’rsatkichi Pb=6-12 bo’lgan tog’
jinslarida burg’ilash ishlarini olib borishga, SBSh-250MN dastgohi burg’ilash
ko’rsatkichi Pb=12-18 bo’lgan tog’ jinslarida burg’ilash ishlarini olib borishga mo’ljallangan. Keyingi, ya’ni SBSh-320 dastgohi yuqori qo’vvatli EKG-12,5 va EKG-20 ekskavatorlari bilan birga ishlaydi. Tog’ jinslarini havo-kuch zarbli dastgohlar bilan burg’ilanganda – jinslarni yemirilishi botuvchi havo-kuch zarbli mexanizm yordamida amalga oshiriladi. Bu mexanizmning ishlashi quyidagicha bo’ladi. Teshuvchi shtangaga kelayotgan siqilgan havo boyokli porshenni ilgarilanma-qaytma harakatga keltiradi va o’z navbatida boyok koronka dumchasiga zarba beradi. Jinsning yemirilishi esa zarba bergan lahzada va zarbalar oralig’idagi vaqtda-aylanayotgan koronkaning kesgichi bilan tirnashi hisobiga sodir bo’ladi.
Hosil bo’lgan burg’ilash chiqindisi siqilgan havo yordamida yoki havo va suv aralashmasi bilan chiqarib tashlanadi. Burg’ilash jarayonida hosil bo’ladigan chang - quruq usulda yoki havo va suv aralashmasi bilan bostiriladi, chunki havo- kuch-zarbasi skvajina ichida bo’lib, har qanday chuqurlikda ham uning zarba kuchi o’zgarishsiz qoladi. Buning natijasida, skvajina chuqurligi oshgani bilan burg’ilash tezligi amalda o’zgarishsiz qoladi.
Skvajinalarni burg‘ilash texnologiyasi.
Tog‘ jinsi massivida skvajinalarni burg‘ulashda, burg‘ilash snaryadi diametri va mehnat unumdorligi turlicha bо‘lgan burg‘ilash dastgohlari ishlatiladi. Dastgohlarni (burg‘ilash dastgohlarini) tanlash esa, tog‘ jinsi xususiyatlari,
burg‘ilash ishlari hajmi va portlovchi skvajinalar parametrlarini hisobga olgan holda amalga oshiriladi. Zich va yarim qoyali tog‘ jinslarini burg‘ilashda – kesuvchi koronkali va aylanma burg‘ilovchi SBR turdagi stanoklardan foydalaniladi, qoyali tog‘ jinslarida – burg‘ilash ishlari hajmi katta bо‘lganida, sharoshkali burg‘ilovchi dasgohlar qо‘llaniladi. Shuningdek, о‘rta va kam ish unumli karyerlarda – zarbli aylanma burg‘ilovchi dastgohlar qо‘llaniladi. Kristall strukturaga ega bо‘lgan о‘ta qattiq tog‘ jinslarida burg‘ilash ishlarini olib borishda, SBO turdagi dastgohlar va о‘ta kо‘p yoriqli va tarkibida karstlar bо‘lgan tog‘ jinsi massivlarida – kanatli-zarbli-burg‘ulash dastgohlari qо‘llaniladi. Aylanma burg‘ilash (skvajinalarni kesish yо‘li bilan burg‘ilash). Kesuvchi koronkalar yordamida aylanma burg‘ilash asosan vertikal va qiya skvajinalarni о‘tishda qо‘llaniladi (tog‘ jinsi qattiqligi f=2-8). Bunday stanoklar bilan burg‘ulash texnologiyasining mohiyati shundaki – elektr dvigateli bilan hosil bо‘ladigan bosimning aylanish о‘qi bо‘ylab kesgichga ta’sir etadi va keskich aylanib-bosib tog‘ jinsini parchalaydi. Maydalangan tog‘ jinsi parchalari esa aylanma qobirg‘ali shneklar bilan skvajinadan chiqarib tashlanadi. Burg‘ilash ishlari tugallangandan keyin skvajinada qolgan tog‘ jinsi parchalari siqilgan havo yordamida tozalanadi. Keskichlar yeyilishga chidamli pо‘latlardan ishlangan bо‘lib, qattiqqotishmali elementlar bilan armirovkalangan buladi.SBR-125 dastgoxining yurishi – qadamlovchi.SBR-150 dastgoxiniki esa gusenitsali. Sharoshkali burg‘ilash. Sharoshkali burg‘ulash ham tog‘ jinsini aylanma burg‘ulab parchalash prinsipiga asoslangan. Bunda skvajinadagi ishchi organnning ishchi yuzasi bilan skvajinadagi qazish joyi aylanma siqilib tog‘ jinsi parchalanadi. Ishchi organ uchiga sharoshkali tishlar о‘rnatilgan bо‘ladi. Skvajinalarni burg‘ulash chiqindilaridan tozalash va sharoshkalarni sovutish –burg‘ulash shtangalari og‘zidan (ichidagi bо‘shlikdan) yuboriladigan siqilgan havo yordamida amalga oshiriladi.
Ushbu standart ochiq kon ishlari uchun 3 guruhdagi stanoklarni tavsiya etadi:
1.SBSH – skvajinani havo yordamida tozalovchi sharoshkali dolotali aylanma burg’ulovchi (sharoshkali burg’ulash) stanok. Burg’ulanadigan skvajinaning shartli diametri 160 dan 400 mm gacha bo’lgan 5 ta o’lchamli turi mavjud. Tog’ jinsi qattiqligi =6÷18; 
2.SBU – skvajinani havo yordamida tozalovchi zarbli – aylanma burg’ulovchi (pnevmo zarbli) stanok. Burg’ulanadigan skvajinaning shartli diametri 100, 125, 160 mm bo’lgan 3 ta o’lchamli turi mavjud. Tog’ jinsi qattiqligi f=10÷20; 
3.SBR – skvajinani shnek yordamida tozalovchi kesuvchi koronkali burg’ulovchi (shnekli burg’ulash) stanok. Burg’ulanadigan skvajinaning shartli diametri 160, 200 mm bo’lgan 2 ta o’lchamli turi mavjud. Tog’ jinsi qattiqligi =1÷6; 
Stanokning shartli belgisiga stanok turi va burg’ulanadigan millimetrdagi skvajinaning shartli diametri kiradi. Masalan: SBSH-320-36 skvajina diametri – 320 mm, skvajina chuqurligi - 36 m. Ochiq kon ishlarida qattiqligi f=1(6 bo’lgan tog’ jinslarini burchak ostida burg’ulashda kesuvchi koronkali burg’ulash stanoklari, qattiqligi o’rtacha f=6(8 bo’lgan tog’ jinslarida sharoshkali burg’ulash stanogi, qiyin burg’ulanuvchi yirik blokli tuzilishga ega qattiqligi f=10(20 bo’lgan tog’ jinslarida zarbli – aylanma burg’ulash stanogi qo’llaniladi.Bizga berilgan topshirik buyicha ishlab chikarish unumdorligi:Skal tog jinslari uchun 3 mln.m3/yil.

SBU -100 Burg’ulash stanogi

Zarbli aylanma burg‘ilash.dastgohlari ishchi organlari
Bu dastgohlarni ishchi organi havoli zarblagichlar hisoblanadi. Siqilgan havo shtanga bо‘shlig‘i orqali havoli zarblagichga beriladi. Bu siqilgan havo klapanli qurilma yordami bilan urgichli porshenning qaytma-ilgarilanma harakatlanishiga olib keladi va bu urgich burg‘ilash koronkasi dumchasiga minutiga 1700-2500 zarba beradi. Havoli zarblagichning aylanishi elektr dvigatel aylantirgichdan shtanga orqali amalga oshiriladi va bu aylantirgich dastgohning о‘zida joylashgan bо‘ladi. Har bir zarba berilganida dolota pichog‘i burg‘ilash asbobi aylanishga ulgurgan sektordagi tog‘ jinsiga botib uni maydalaydi.
Zarbli burg‘ilash. Zarbli –buralishli burg‘ilash hozirgi paytda juda kam qо‘llaniladi, chunki bu usulda mehnat unumdorligi kam va katta mehnat sarfi talab etiladi.
Zarbli – buralishli burg‘ilash prinsipi shundan iboratki, bunda og‘irligi juda katta (1200-2800 kg) bо‘lgan burg‘ilash snaryadi kanatga osilgan bо‘lib, bu
snaryad ritmik ravishda 1-1,2 m balandlikka kо‘tarilib, erkin tashlanadi. Snaryad zarb bilan urilganida zaboyda tog‘ jinsini parchalaydi. Dastgohning ish rejimi –burg‘ilash snaryadining kо‘tarilish balandligi, zarblar chastotasi hamda suvni yetkazib berish vaqti bilan bog‘liq.
Hozirgi kunda karyerlarda turli modeldagi burg‘ilash stanoklari qо‘llanilmoqda. Portlovchi skvajinalarning 85% i sharoshkali burg‘ilash dastgohlari yordamida burg‘ilanmoqda.Hamdо‘stlik mamlakatlarida bir qator burg‘ilash dastgohlari turli kon texnik sharoitlarda diametri 125 mm dan 400 mm gacha bо‘lgan portlovchi skvajinalarni burg‘ulashni ta’minlaydi. Ishlab chiqarish quvvati kam bо‘lgan (5 mln. t. gacha) karyerlarda 2SBSH-200 (skvajina diametri 190va 214 mm) turdagi sharoshkali burg‘ilash dastgohi, о‘rta va katta ishlab chiqarish unumdorligiga ega bо‘lgan karyerlarda esa, SBSH-250 va SBSH-250 MN (skvajina diametri 243-269 mm) dastgohlari keng tarqalgan.
Xorij mamlakatlarida esa, Byusayrus Eri (AQSH) firmasining 31R modeldagi diametri 159-200 mm bо‘lgan va III seriya 60R modeldagi burg‘ilash
diametri 311 mm bо‘lgan sharoshkali burg‘ilash dastgohi keng tarqalgan.
Keyingi yillarda xorijiy firmalar tomonidan yangi turdagi burg‘ilash dastgohlari yaratildi. Bular: P seriyadagi VE-55R dastgohi (Byusayrus Eri firmasi) skvajina diametri 171-311 mm, burg‘ilash chuqurligi-76 m; YESM-450 (IntersolRend firmasi) markali dizel privodli gusenitsali gidravlik burg‘ilash dastgohi: skvajina diametri 130-200 mm, burg‘ilash chuqurligi-19,8 m. Hamdo‘stlik mamlakatlarida burg‘ilash dastgohlari ishlab chiqaridigan yagona mamlakat bu Rossiyadir.Tog jinsi kattikligi f=18 .Karyerning yillik ishlab chikarish unumdorligi va tog jinsi kattikligini xisobga olgan xolda,burgulash stanogini tanlaymiz.Berilgan parametrlar buyicha SBSH-220IZ burgulash stanogini tanlaymiz

Hulosa.
Men Tog’ jinslarini qazib olishga tayyorlashda SBU, SBSH hamda SBR burg’ulash stanoklarini qo’llash sharoitlarini o’rganib chiqdim. Bu stanoklar haqida kerakli va qiziqarli ma’lumotlarga ega bo’ldim. SBU, SBSH hamda SBR stanoklari qayerlarda, qachon, qaysi sharoitda ishlashi haqida yana ham bilimlarimni chuqurlashtirdim. Burg’ulash stanoklari qanday sharoitlarda ishlashini bilib oldim. Ishlash jarayoni va prinsipi bilan yaqindan tanishib chiqdim. Burg’ilash stanoklari bizni ishimizni yanada qulaylashtirib berishi haqida bilib oldim

.

Foydalanilgan adabiyotlar va elektron saytlar.

1.Sagatov N.H., Alimxodjayev S.R. Konchilik korxonalarida ishlab chiqarishni tashkil qilish.
2.Sagatov N.H., Aripova L.T. Ochiq kon ishlari texnologiyasi va komleks mexanizatsiyalash.
3.http://www.hozir.org/.
4.http:// fayllar.hozir.org/.