Kazus huquq normasi mazmuni taqozo qilgan huquqni amalga oshirishning to‘rt shaklini farqlash kerakligi ko‘rsatilib, uning asosiy shakli sifatida huquqqa rioya etish keltirib o‘tiladi

KAZUS
Huquq normasi mazmuni taqozo qilgan huquqni amalga oshirishning to‘rt shaklini farqlash kerakligi ko‘rsatilib, uning asosiy shakli sifatida huquqqa rioya etish keltirib o‘tiladi. Huquqqa rioya etish orqali taqiqlovchi normalar amalga oshirilib, bu shaklning mohiyati taqiqlangan harakatlarni sodir etishdan, ya’ni sust(passiv) holatda o‘zini tiyishdan iboratligi belgilangan.
Quyidagi holatlarda huquqni amalga oshirish shaklini belgilang:

1. 
   Karantin davrida o‘rnatilgan qoidaga asosan niqob taqib yurish;
   
2. 
   Fuqarolar sudga guvoh sifatida chaqirildi;
   

c) Sud oqlov hukmini chiqardi;
d) Talabalarning shartnoma asosida Tibbiyot Akademiyasida ta’lim olishi;
e) Prokuror tomonidan jinoyat ishini qo‘zg‘atish to‘g‘risida qaror qabul qilinishi.
Huquqni amalga oshirish shakllarini muhokama qiling va ularni amaliy misollarda ifodalab bering.


Ko‘riladigan masalalar:

1. 
   Huquqni amalga oshirish shakllari.
   
2. 
   Huquqni amalga oshirish shakllarining turlari va ularga misollar.
   

1-masala. Huquqni amalga oshirish shakllari
Jamiyat va umuman butun mamlakat uchun qonunlar ishlab chiqish rostanham murakkkab jarayon hisoblanadi. Ammo ishlab chiqilgan qonun hujjatlarining mavjudligini, ijtimoiy hayotdagi ahamiyatini, zaruriyligini va qanchalik samarali ekanligini ularning hayotga tatbiq etilishi, ya’ni hayotda haqiqatdan ishlashi belgilab beradi. Bu haqida mamlakatimiz birinchi Prezidenti quyidagilarni ta’kidlagan edi: “Biz qonunchilik tizi­mini tubdan o‘zgartirishgagina emas, balki qabul qilingan qonun­lar va boshqa normativ hujjatlarni ro‘yobga chiqarish borasida ho­kimiyatning qonun chiqaruvchi va ijro etuvchi tarmoqlari uyg‘un ha­rakat qilishiga katta ahamiyat bermoqdamiz. Shu sababli qabul qi­lingan qonunlarni kundalik hayotga tatbiq etish masalasi biz uchun hamma vaqt dolzarbdir”¹. Agar huquq hayotga tatbiq etilmasa, amalda o‘z ifodasini topmasa fuqarolarning davlatga va u qabul qilayotgan qonunlarga nisbatan ishonchi kamayadi. Bu esa qabul qilingan qonunlarning o‘z qiymatini yo‘qotishiga olib keladi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti ta’kidlab o‘tganidek, «qonunlarni qabul qilish – bu ish­ning bir qismi xolos». Lekin eng muhim masala ularni hayotga tatbiq etishdir. H.Odilqoriyevning fikricha, huquqni amalga oshirish, huquqni hayotga tatbiq etish jarayoni sifatida, birinchidan, huquqni amalga oshirishning yuridik mexanizmlarini, ikkinchidan, huquqni bevosita amalga oshirishning shakllarini o‘z ichiga oladi². Unga ko‘ra mamlakatimiz huquqiy tizimida huquqni amalga oshirish jarayoni quyidagi bosqichlardan iborat: