Zbekiston respublikasi oliy va o ‗ rta maxsus ta`lim vazirligi

Q

aro qoshing, 

q

alam 

q

oshing, 

Q

iyi

qq

ayrilma 

q

oshing, 

q

iz. 

Q

ilur 

q

atlimga 

q

asd 

q

ayrab 

Q

ilich 

q

otil 

q

aroshing, 

q

iz. 

Q

afasda 

q

alb 

q

ushin 

q

iynab, 

Q

anot 

q

o

q

mo

qq

a 

q

o‗ymaysan. 

Q

arab 

q

o‗ygil 

q

iyo, 

Q

albimni 

k

izdirsin 

q

uyoshing, 

q

iz [6,8] 

---

355 

 

Ushbu  bandda  dastlabki  misradagi  barcha  so‗zlar 

q

  tovushi  bilan 

boshlangan.  Bunda 

q

undosh  tovushi  bilan  yonma-yon  kelgan 

a,o 

va

u

  unli 

tovushlari takrori ham yuzaga kelgan. She`rda fonetik takrorlar – alliteratsiya holda 

takror qo‗llangan bo‗lib, ular 

q-q

 shaklida qaytarilgan.  

She`rda sifatlash san`atidan unumli foydalanilgan. She`rning ushbu bandida 

yuzaga  kelgan  holat  keyingi  bandda  boshqa  ohangdosh  unli  va  undosh  tovushlar 

orqali obrazli qiyofa aks etgan: 

Boshi uzra 

k

o‗tardi 

   

 

 

 

T

utib po‗la

tk

aftida...  

T

uproq najo

tk

utardi  

Yonib quyosh 

t

aftida... [6, 9] 

Bandda 

t,  q

  undoshlarining  takrori  va  ohangdoshligi  kuzatiladi.  She`rda 

shoir ekskavator vositasida qilinadigan ishlarning ko‗lamini, umuman ekskavatorni 

tavsiflab bergan. Bu holat she`r oxirida berilgan 

T

utib po„la

tk

aftida-

T

uproq najo

t 

k

utardi 

misralarida yaqqol namoyon bo‗lgan.  

She`rdagima`lumbir band  misralari bir  xil  tovush  bilan boshlanadi.  Bunday 

takror shoirning she`rida bu quyidagicha aks etgan: 

S

o‗radim, daf‘atan jim qoldi bog‗lar,  

S

o‗radim, cho‗kkanday tuyuldi tog‗lar.  

S

o‗radim, chor atrof ma‘yu

s

, bemajol  

 Ko‗rindi behol... [6, 9] 

Ushbu she`rda  misralar 

s

tovushi bilan  boshlanib, tovushlar  ohangdoshligini 

yuzaga  keltirgan.  Bu  ohangdoshlik  misralar  tarkibidagi 

s 

tovushi  mavjud 

so‗zlarning ham vertikal, ham gorizontal joylashishida yuz bergan.  

Zero,  ―Vertikal  alliteratsiya,  asosan,  she`riy  matnga  xos  bo‗lib,  misralar 

boshidagi so‗zlarda, ya`ni misralararo, gorizantal alliteratsiya esa misra yoki jumla 

ichida bo‗lishi mumkin‖ [5, 30]. 

B

ir 

she`r

 yozmoq mening tilagimdadir. 

B

u 

she`r

ni izlayman aqlimni tanib,  

B

u 

she`r

ni kuylayman otashda yonib. 

B

u 

she`r

 ishqi bilan yashayman mudom,  

B

u 

she`r

 ishqi bilan ko‗nglimda ilhom.  

B

u 

she`r

ga band butun ezgu hislarim... [6, 16]  

Ushbu  bandda  unli  va  undosh  tovushlar  bilan  bog‗liq  takror  hosil  qilingan. 

Erkin  Vohidov  she`riyati  misralarida  asosan 

b  va  q 

undoshtovushi  va  u  va  e  unli 

tovushi bilan bog‗liq takrorlar bilan bog‗liq o ‗ziga xoslik kuzatiladi. 

 

Umuman  olganda,  Erkin  Vohidovo‗z  she`riyatida  alliteratsiyadan  unumli 

foydalanib,  turli  shakllarni  yuzaga  keltirgan  va  ularning  har  biriga  uslubiy  vazifa 

yuklay  olgan.  Shoir  she`rlarida,  asosan,