|
О ‘quv rejasi.
Maktabning o ‘quv rejasi maktabda o‘rgatish
uchun tanlangan o‘quv predmetlarini, ulaming taiim olish yoilari
bo‘yicha taqsimlanishini, har bir predmetga ajratilgan soatlar
miqdorini va shu soatlaming haftalarga boiinishini belgilaydi.
0 ‘quv rejalari Xalq taiim i vazirligi tomonidan tuziladi va
tasdiqlanadi hamda respublikadagi barcha maktablar uchun
majburiy hisoblanadi. 0 ‘quv rejalarini tuzishga predmetli o‘qitish
prinsipi asos boiadi. 0 ‘quv rejasi taiimning mazmunini
belgilaydigan eng muhim hujjat boiib, unda mazkur o‘quv yurtida
o‘rganiladigan o‘quv predmetlarining tarkibi, ulaming o‘quv yillari
va haftalari bo‘yicha taqsimlanishi hamda har bir o‘quv predmeti
uchun ajratilgan vaqtlar miqdori ana shularga muvofiq ifodalanadi.
О‘quv rejasi aslida taiim mazmunining qabul qilingan u yoki
bu nazariy konsepsiyasini normativ yo‘sinda vayaxlit holda aks
110
ettiradigan asosiy hujjatdir. Ta’limning mazmuni ni ifodalovchi
hujjat sifatidagi o‘quv rejasi ijtimoiy buyurtmaning pedagogik
talqini natijasida tarkib topgan ta’lim mazmunining ifodasiga
bevosita bog‘liq bo‘ladi.Jahon pedagogikasida o‘quv rejasini ayrim
о ‘quv predmetlaridan tuzish kerakmi yoki turli fanlarga doir
bilimlar qandaydir amaliy ish yoki tadqiqot doirasi guruhlanadigan
komplekslar va loyihalardan tuzish kerakmi, degan masala
xususidagi munozara bormoqda. „Amerika Qo‘shma Shtatlarida
kompleks o‘qitish uzoq muddatli elementar maktabdagina emas,
balki o‘rta maktabda ham davom etadi. Komplekslik g‘oyasining
o‘zi nihoyatda keng tus olgan. Amerika pedagogikasida o‘quv
daslurlarini
predmetlar bo‘yicha
tuzishga qarshi
kurash
boshlanganiga yarim asrdan oshdi’Ush tajribalari va anchagina
pedagogik tadqiqotlardan ko‘rinishicha, maktabda o‘rgatish uchun
tanlangan o‘quv predmetlarini bir yo‘la o‘rganish mumkin emas.
Chunki, birinchidan, bunga jiddiy chegaralangan o‘quv vaqti
imkon bermaydi, ikkinchidaru ayrim o‘quv predmetlarini
o‘zlashtirish uchun oldin boshqa o‘quv predmetini o‘rganish shart.
0 ‘tmishda ana shunday fikr yuritish ma’lum predmetlami
o‘rganishda jiddiy izchillik prinsipini mustahkamlashga urinish
imkonini
berdi.
0 ‘quv
rejalari
о‘quvchiiarning
yosh
xususiyatlariga
muvofiq
tuziladi. 0 ‘quv rejasiga
mazkur
yoshdagi o‘quvchilarga mos predmetlar tegishli hajmda kiritiladi
va ular o‘quvchilaming har tomonlama muvaffaqiyatli kamol
topishiga yordam berishi ko‘zlanadi. Har bir predmet uchun o‘quv
soatlarining miqdorini belgilashda, birinchidan, predmetning ta’lim
tizimidagi roli va ahamiyati, ikkinchidan, mazkur predmet bo‘yicha
o'rganilishi lozim bo‘lgan о‘quv materialining hajmi, uchinchidan,
u yoki bu predmetni o‘rganishning didaktik xususiyatlari e’tiborga
olinadi. Bulardan tashqari o‘quv rejasida o‘quvchilaming ayrim
fanlarga qiziqishi, xohishlarini qoniqtirish va qobiliyatlarini
rivojlantirish maqsadida o‘tkaziladigan fakultativ mashg‘ulotlariga
soatlar miqdori ajratiladi.
0 ‘quv rejasi tuzishda quyidagi omillarga asoslaniladi:
1. Ta’limning uzluksizligi va izchilligiga;
i l l
2.
О‘quv fanlarming hajmi, o‘quvchilarning yoshi, bilim
saviyasiga qarab beigilanadi;
3 .0 ‘quv rejasigakiritilgan fanlar dunyoviy va ilmiy xarakterga
ega bo‘lib, umuminsoniy tarbiyaning maqsad va vazifalarini
amalga oshirishga qaratiladi.
0 ‘quv rejasida tabiiy fanlar - matematika, fizika, kimyo,
biologiya, geografiya, informatika kabi fanlar asosiy o‘riimi
egallab, o‘quvchilarda ilmiy dunyoqarash asoslarini shakl-
lantirishda muhim ahamiyat kasb etadi.
Shu bilan birga ijtimoiy fanlar - ona tili, tarix, chet tili kabi
fanlar bilan bir qatorda o‘quvchining ma’naviy dunyosini
boyitadigan va ijtimoiy hayotga tayyorlashda ahamiyatga ega
boigan tasviriy san’at, musiqa, jismoniy tarbiya, mehnat taiim i va
iqtisod asoslari singari fanlami o‘qitish uchun soatlar ajratiladi.
О‘quv rejasining tushuntirish xatida ikkita qoida yoritiladi:
o‘quv rejasining tuzilish prinsiplari taiim mazmunining tarkibi va
strukturasiga ta’sir etadigan, uni to‘g‘rilaydigan omillardan bin
sifatida ifodalanadi; taiim mazmunining, ta’lim konsepsiyasini aks
ettiradigan hujjat sifatidagi o‘quv rejasining vazifalarini
kengaytirmay turib, rejada va o‘quv dasturlarida ta’lim
mazmunining tarkibi va tozilishini to iiq yoritib bo‘lmaydi.O‘quv
rejasida o'quv predmetlarining yaxlit kontegratsiyalangan tizimi
ikki marta: maktabdagi taiimning dastlabki va oxirgi pog‘o-
nalarida, o‘qitishning boshlangich va yakunlovchi bosqichlarida
ifodalanadi. Maktabning o'rta zvenosida
Do'stlaringiz bilan baham: | 
