‘zbekiston respublikasi oliv va o rta maxsus ta’lim vazirligi

nazariy bosqich

;

-  

maxsus  bosqich,

  bunda  alohida  о‘quv  predmetlarining 

mazmuni belgilanib o ‘quv dasturlarida o‘z aksini topadi;

-   ta’lim 

mazmunini 

shakllantiruvchi 

alohida 

o‘quv 

predmetiga xos  o‘quv  elementlardan iborat boigan 

quyi bosqich 

boiib, darslik va qoilanmalarda o‘z aksini topadi

“Taiim  to‘g‘risida”gi qonunning 7-moddasida taiim  mazmu- 

nini belgilash tartibi quyidagicha amalga oshiriladi:

Davlat ta ’lim standartlari  umumiy  o'rta,  o'rta  maxsus,  kasb- 

hunar  va  oliy  ta ’lim  mazmuniga  hamda  sifatiga  qo ‘yiladigan 

talablam i belgilaydi.

Davlat ta ’lim  standartlarini bajarish  О ‘zbekiston Respublika- 

sining barcha ta lim muassasalari uchun majburiydir.

DTSning tashkil etuvchilari:

1.  o‘quvchilar  bilimiga,  ko‘nikma  va  malakalariga  qo‘yila­

digan minimal talablar

2.  o‘quv reja

3.  o‘quvdastur

4.  baholash me’zonlari

0 ‘quv  predmeti  pedagogik  nuqtayi  nazardan  asoslangan  va 

talqin  etilgan  ilmiy  bilimlar,  aqliy  va  amaliy  faoliyat  usul  va 

vositalari  (ko‘iiikma  va  malakalar)  tizimi  boiib  fanning  asosiy 

mazmuni va usullarini aks ettiradi.

0 ‘quv  predmetining  fandan  farqlari  quyidagilardan  iborat: 

birinchidan,  bilimlar  hajmi  bilan;  ikkinchidan,  bilimlarni  talqin 

etish  usullari  bilan;  uchinchidan,  fanning  barcha  elementlarini 

o‘quv fanida keltirilishi bilan farqlanadi.

108

---

Odatda  o‘quv  predmetlari  tabiiy-matematik  va  ijtimoiy 

(gumanitar)  bloklarga  bo‘linadi.  Tabiiy-matematik  siklga  oid 

fanlarda  deyarli  barcha  tabiiy  va  aniq  fanlaming  elementiari 

keltiriladi, ijtimoiy о ‘quv predmetlarida esa asosiy urg‘u faktlar va 

tushunchalarga beriladi.

0 ‘quv  predmetlarini  klassifikatsiya  qilishning  boshqa  usuli 

ham  mavjud  bo‘lib,  bunda  o‘quv  predmetini  o‘qitishdan  asosiy 

komponent  nimaligidan  kelib  chiqiladi.  Masalan,  fizika,  ximiya, 

matematika,  biologiya,  astronomiya,  geografiya,  tarix  fanlari 

“ilmiy  bilimlar”  asosiy  komponent  hisoblanadigan  fanlar 

turkumiga kiradi;  informatika,  chet tillari,  chizmachilik, jismoniy 

tarbiya, mehnat fanlarida esa “faoliyat usullari” asosiy komponent 

hisoblanadi;  tasviriy  sanhat  va  musiqa  o‘quv  predmetlari  esa 

“badiiy ta’lim va estetik tarbiya” asosiy komponent hisoblanadigan 

fanlar turkumiga mansub.

Umumiy  o‘rta  ta’limning  davlat  ta'lim  standard  o‘quvchilar 

umumta’lim  tayyorgarligiga,  saviyasiga  qo'yiladigan  majburiy 

minimal darajani belgilab beradi.

Davlat  ta'lim  standard  (DTS)  ta'lim  mazmuni,  shakllari, 

vositalari,  usullarini,  uning  sifatini  baholash  tartibini  belgilaydi. 

Ta’lim  mazmunining  o ‘zagi  hisoblangan  standart 

vositasida 

mamlakat  hududida  faoliyat  ko‘rsatayotgan  turli  muassasalarda 

(davlat va  nodavlat)  talimning  baTqaror  darajasini  ta'minlash 

sharti  amalga  oshiriladi.  DTS  o‘z  mohiyatiga  ko‘ra  о‘quv 

dasturlari,  darsliklar,  qo‘llanmalar,  nizomlar va boshqa  me’yoriy 

hujjatlami  yaratish uchun asos bo‘lib xizmat qiladi.Umumiy o‘rta 

ta'limning davlat ta’lim  standard  o‘zming tuzilishi va mazmuniga 

ko‘ra  davlat,  hudud,  maktab  manfaatlari  va  vositalari 

muvoza- 

natini  aks  ettiradi  hamda  eng  asosiysi  o‘quvchi shaxsi, uning 

intilishlari, qobiliyati  va  qiziqishlari ustuvorligidan kelib chiqadi. 

Umumiy  o‘rta  ta’limning  davlat  ta’lim  standard  quyidagi 

tamoyillarga  tayangan  holda  ishlab  chiqiladi:

•  davlat  ta’lim standartining  davlat  va  jamiyat  talablariga, 

shaxs  ehtiyojiga mosiigi;

•  o‘quv  dasturlari  mazmunining  jamiyat  ijtimoiy-iqtisodiy 

taraqqiyoti  hamda  fan-texnika  rivojlanishi  bilan  bog‘liqligi;