‘zbekiston respublikasi oliv va o rta maxsus ta’lim vazirligi

(falsafada pragmatizm yo ‘nalishining asosiy 

g  ‘oyasi

) nuqtayi nazaridan kelib chiqib ta’limning ham shunga mos 

maqsadlarini belgilagan.  Ya’ni, samarasi yo‘q ta’lim metodlari va 

vositalari  haqiqat  emasdir.  Biz  keyingi  boblarda  D.Dg‘yuining 

ta’lim berish  g‘oyalari  asosida yaratilgan bugungi  kunimizda eng 

samarali 

hisoblangan 

muammoli, 

ta’lim 

yondashuvining 

texnologiya,  metod  va  vositalari,  ya’ni  loyihaviy  yondashuv 

texnologiyasi haqida, alohida to‘xtalib o‘tamiz.

0 ‘tmishdan hozirgi kungacha ta’limning bosh maqsadlari o‘q 

tomir  sifatida quyidagilar belgilanib kelingan:  yoshlami  ta’lim va 

tarbiya jarayoniga jalb  etish,  insoniyat  madaniy  merosini  keyingi 

avlodga  tizimli  ravishda  yetkazish,  har  tomonlama  rivojlangan 

shaxsni tarbiya qilish.

0 ‘tmishga nazar solar ekanmiz, XX asr boshlarigacha bizning 

o'lkamizda  ta’lim  asosan  madrasalarda  olib  borilgan  va  ushbu 

madrasalarda  diniy ta’limot olib  borilgan.  Xuddi  shunday  holatni 

g‘arbda  ham  kuzatish  mumkin  edi:  g‘arb  ta’limining  asosiy 

maskanlari  iezuit  maktablari  boigan.  Ulaming  ham  asosiy 

maqsadlari  diniy  tarbiya  bo‘lgani  bilan,  lekin  qisman  bo‘lsa-da 

dunyoviy  bilimlar  berilgan.  Diniy  bilimlar  berilishining  asosiy 

sababi  shundan  iborat  ediki,  ushbu  davrda  sanoat  va  ishlab 

chiqarish  XX asrdagi  kabi  gurkirab  rivojlanmagan  edi.  XX  asrga 

kelib  esa  sanoatning  ko‘plab  jabhalari  ilm-fan  yutuqlariga 

asoslangan holda  rivojlanishi  hamda  yangi  bosqichga  ko‘tarilishi 

sababli mehnat bozorida malakali, dunyoviy ilmlardan xabari bor, 

texnika va texnologiyani  tushunadigan kadrlarga  ehtiyoj  kuchaya

100

---

boshlagan  edi.  Bunday  sharoitlarda jamiyat  taiim   oldiga  yangi 

maqsadlami  qo‘ya  boshladiki,  bunda  yosh  avlod  ijtimoiy 

munosabatlar  o‘rnatadigan,  tabiiy  fanlarni  chuqur  o'rgangan, 

insoniyatning  boy  madaniy  merosidan  xabardor  boiishi  taqozo 

etildi. Chindan ham XX asr davomida taiimning asosiy maqsadlari 

sifatida  ushbu  tezislar  ilgari  surilgan  edi.  Yuqorida  aytilgan  fikr 

yana  o‘z  tasdig‘ini  topmoqdaki,  jamiyat  ehtiyojlari  va  talablari 

taiim   oldiga  o‘z  maqsadlarini  qo‘yadi.  Ya’ni,  davlat  jamiyat 

nomidan  taiimning  asosiy  buyurtmachisi  sifatida  unga  yangi 

maqsad va vazifalarni belgiiab beradi.

Bugungi kunga kelib, ya’ni XXI asr boshlarida ham, mazkur 

jarayon  takrorlanmoqdaki,  bu jarayon  taiim   oldiga jamiyatning 

yangi ehtiyoj  va talablari  asosida yangi maqsadlami qo‘yish bilan 

namoyon boimoqda.

Bunday yangi talab va ehtiyojlar nimalardan iborat?

Maiumki,  XXI  asr  postindustrial  asri  deyiladi.  Ya’ni, 

insoniyat  sanoat  davridan  yangi  bosqichga,  axborot  asriga, 

bilimlarga asoslangan iqtisodiyot davriga qadam qo‘ydi.  Tabiiyki, 

bunday  yangi  sharoitlarda  mehnat  bozori  ishtirokchilari,  ya’ni 

kadrlarga boigan talablar ham o‘zgarib boradi.

XX 

asr murakkab asr edi, XXI asr undan ham murakkab davr 

hisoblanadi. Ushbu  murakkablikni ta’limga proeksiyalasak xulosa 

shuki,  insonlardan  nafaqat  fanlarga  oid  bilimlami  egallashni