‘zbekiston respublikasi oliv va o rta maxsus ta’lim vazirligi



Download 19,15 Mb.
Pdf ko'rish
bet73/412
Sana15.07.2021
Hajmi19,15 Mb.
#120500
1   ...   69   70   71   72   73   74   75   76   ...   412
Bog'liq
Umumiy pedagogika Mavlonova R.A

IV.BOB. TA’LIM MAZMUNI

O‘zbekiston  maktablaridagi  ta’limning mazmuni 

l.Ta’limning maqsad va vazifaiari

Har  bir  ijtimoiy  tuzum  ta’lim  oldiga  o‘ziga  xos  maqsad  va 

vazifalarni  qo‘yadi.  Bunday  vazifalar  turli  davrlarda  turlicha 

bo‘lgan.  Jamiyat,  fan,  texnologiya  va  ijtimoiy  munosabatlar 

o‘zgarishi ana shu maqsadlaming yangilanishiga sababchi bo‘ladi. 

Qadimgi  Afina,  Sparta va Rim ta’lim  tizimining oldiga qo‘yilgan 

maqsadlar  yoshlarda  asosan  harbiy, jismoniy va  estetik  tarbiyani 

shakllantirish  bo‘lgan  bo‘lsa,  o‘rta  asrlarga  kelib  matematika, 

astronomiya,  falsafa,  geografiya  fanlarining  gurkirab  rivojlanishi 

sababli  ularni  o‘rganish  asosiy  maqsad  qilib  belgilangan. 

Uyg‘onish  davri  va  ayniqsa  o‘rta  asrlardan  keyingi  davrlarda 

ta’limning  nafaqat  bilim  berish,  balki  ta’lim  oluvchini  shaxs 

sifatida  rivojlantiruvchi  fimksiyalariga  alohida  e’tibor  qaratila 

boshlandi.

XX asr boshlarida progressiv pedagogika vakillari ta’limning 

maqsad  va  vazifalarini  belgilashda  turli  yondashuvlarga  asos- 

lanishgan bo‘lsa ham ulaming umumiy jihati shundan iborat ediki, 

ta’limning  maqsadlari,  uning  mazmuni  va  tuzilishi  (strukturasi) 

pragmatik nuqtayi nazardan (g‘arb pragmatizmi g‘oyasiga asoslan- 

gan), ya’ni jamiyatning talab va ehtiyojlaridan kelib chiqqan holda 

belgilandi.  Jamiyat,  uning  ijtimoiy  tuzilishi  va  undagi  munosa- 

batlaming o‘zgarishi, ilm, fan va texnologiyalaming taraqqiy etishi 

ta’lim oldiga yangi maqsadlami qo‘yaveradi.

YUNESKO  1988  yili  o‘zining mashhur qarori bilan XX asr 

pedagogik konsepsiyalarining shakllanishiga jiddiy hissa qo‘shgan 

to‘rt  pedagogni  alohida  e’tirof etgan.  Bular  Djon  Dg‘yui,  Georg 

Kershenshteyner, Maria Montessori va Anton Makarenkolar.  Ular 

tomonidan ilgari surilgan ta’limning maqsad va vazifaiari o‘z davri

98



uchun  hamda  aksariyat  g‘oyalar  bugungi  kun ta’limi  uchun ham 

g‘oyat dolzarbdir. Hususan, A.Makarenkoning fikricha, taiimning 

bosh maqsadi ta’lim oluvchiiaming sifatlarini shakllantirishda aks 

etm ogi  kerak.  Birinchi  boiib  “taiim ”  tushunchasini  kiritgan 

shveysariyalik pedagog  I.G.Pestallotsi  (1746-1826)  tabiat qonun- 

laxi  asosida  taiim   berish  g‘oyasini  ilgari  suradi.  Bu  g‘oyaning 

asosiy tezisi  shundan iboratki,  ta’lim  va tarbiya  inson tabiatining 

rivojlanishiga  mos  ravishda  olib  borilishi  kerak.  Uning  fikricha, 

tabiat  taiim   va  tarbiyaning  eng  optimal  usullarini  insoniyatga 

taqdim etgan va bu usullar tabiyatning abadiy qonunlariga tayanadi.

I.G.Pestallotsi 

g‘oyalarining 

qattiq 

ta’sirida 

boigan 

G.Kershenshteyner  taiimning  maqsadlari  haqida  bunday  yozgan 

edi:  "... 

Iqtisodiyot  va  tarbiyaning  asosiy  muammolari  o'zaro 

chambarchas  bog‘liqdir:  iqtisodiyotning  ko'pldb  muammolarini 

sifatli  xalq  ta ’limisiz  yechib  bo ‘Imaganidek,  sifatli  ta ’lint  va 

tarbiyaga iqtisodiy, ijtimoiy va siyosiy vaziyatlarni yaxshilamasdan 

erishib bo ImaydF.  Ya’ni, yosh avlodning tarbiyasi  asosan davlat 

manfaatlaridan  kelib  chiqib  qurilishi  kerak,  degan  g‘oyani  ilgari 

suradi.

Taiim   nazariyasi  va  amaliyoti  rivojlanishining  barcha 

bosqichlarida  turli  pedagogik  qarashlar,  g‘oyalar,  yondashuvlar 

shakllangan  boiib,  ba’zilari  bir-biriga  tubdan  qarama-qarshi 

boigan.  Masalan,  XVIII asr oxirlari -  XIX  asr boshlarida formal 

va  material  taiim   nazariyalari 



(Pestallotsi  ushbu  nazariyalarga 

butkul qarshipozitsiyada bo ‘Igan) hukmron boigan. Formal taiim  

bolaning  xotirasi,  diqqati,  qabul  qilish  kabi  psixologik 

fimksiyalami  rivojlantirishni,  material  taiim   esa  aksincha  -  

bolaning bilim olishini  asosiy maqsad  qilib oladi.  Bugungi  kunga 

kelib  maiumki,  ushbu  g‘oyaIar  bir-birini  toidiruvchi,  uzilmas 

g‘oyalardir.

XIX 

asr oxirlari -  XX asr boshlari  ham taiim  nazariyasi  va 



•maliyotiga  yangi  g‘oyalar  kiritilganlik  bilan  alohida  ehtiborga 

foyiqdir.  Bunday  g‘oyalardan  biri  pedagogikada  pragmatizm 

(i

amaliy  ahamiyatga  ega  bo‘Igan  g ‘oya)  g‘oyasidir.  Uning 

•loschilari  Djon  Dg‘yui,  U.Kilpatrik,  E.Parkxerst,  E.Kollings  va 

boshqalaming  fikricha  tarbiyaning  maqsadi  “

turli  vaziyatlarga

99




Download 19,15 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   69   70   71   72   73   74   75   76   ...   412




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish