Darsning yettinchi bosqichi
uni tugailashdan iborat bo‘lib, bu
ish tashkiliy ravishda amalga oshirilishi kerak. Chunki dars faqat
o'qituvchining ko‘rsatmasi bo‘yicha mustahkamlanadi. Muallif
darsning ana shu yettita elementini nazarda tutib, uning
strukturasini quyidagicha ifodalaydi: Bilim va malakalami
shakllantirish darsining tuzilishi:
- Darsning maqsadini qo‘yish;
- Yangi materialni o‘zlashtirish uchun zarur o‘quvchilaming
bilim va malakalami takrorlash;
- Tekshirish mashqlarini o'tkazish;
\
- Yangi bilimlar bilan tanishtirish, o‘zlashtirish namunasini
ko‘rsatish;
- Ulami o‘zIashtirishga qaratilgan mashqlami bajarish;
- Ulami mustahkamlashga qaratilgan mashqlami berish;
- Mashqlami namuna asosida takrorlash;
- Ijodiy xarakterdagi mashqlami bajarish;
- Darsni yakunlash;
- Uyga topshiriq berish;
Takrorlash darsining tuzilishi:
- Darsning tashkiliy qismi;
- Ta'limiy, tarbiyaviy va rivojlantiruvchi maqsadlaming
qo‘yilishi (aniqlashtirilishi);
- Uy vazifasini tekshirish, bilim, ко ‘nikma faoliyati asoslarini
tashkil etuvchi fikrlashga e'tibor qaratish (amaliy va nazariy
tarzda). Awalgi darsda kelgusi dars takrorlash darsi bo‘limini
nazarda tutgan holda uyga vazifa berilishi kerak; Darsdagi
takrorlashni umumlashtirish, o‘quv jarayoni natijalarini tekshirish,
uyga vazifa berish.
- Bilimlami tekshirish darsining tuzilishi:
- Darsning tashkiliy qismi. Mazkur holatda ishchan, sokin
holatni boiishi zarur. 0 ‘ quvchilar tekshiruv va nazorat ishidan
qo‘rqmasliklari yoki o‘qituvchi ulaming o‘zlashtirishlarini tekshi-
rishi haqida ortiqcha hayajonlanmasliklari kerak;
- Darsning maqsadini qo‘yilishi. 0 ‘qituvchi o‘quvchi!arga
ulaming qaysi dars materiallari yuzasidan bilimlari tekshirilishi va
nazorat qilinishini e'lon qiladi. 0 ‘quvchilarga tegishli qoidalami
133
eslash va nazorat ishi jarayonida qoilash ta'kidlanadi. 0 ‘quv-
chilarga o‘z ishlarini o‘zlari tekshirib chiqishi zarurligi aytildi;
- Tekshiruv yoki nazorat ishi mazmunining bayoni (masala,
misollar, diktant, insho yoki savollarga javoblar o‘z tarkibi, qiyinlik
darajasi bo‘yicha dasturga mos boiishi va har bir o‘quvchining
imkoniyati yetadigan darajada boiishi kerak);
- Darsni yakunlovchi bosqichi. 0 ‘qituvchi o‘quvchilaming
eng yaxshi ishlarini rag‘batlantiradi, boshqa ishlar da yo‘l qocyilgan
xatolarni tahlil qiladi, xatolar ustida ishlashni tashkil qiladi (ba’zi
hollarda bu ishlar kelgusi darsda olib boriladi).Tipik xatolarni,
bilim, malakalarni egallashda y o i qo'yilgan kamchiliklar va ularni
bartaraf etish, bilim va malakalarini takomillashtirish.
Yangi bilimlarni, malakalarni egallovchi dars tuzilishi:
- Darsning tashkiliy qismi
(o‘quvchilami
psixologik
yo‘naltirish)
- Dars mavzusi va maqsadining bayoni
- Malakalarni shakllantiravchi yangi bilimlarni o‘rganish;
- Qabul qilingan va o‘xshash vaziyatlar bo‘yicha dastlabki
malakalarni egallash va mustahkamlash;
- Bilim va malakalarni o‘zgartirilgan vaziyatlar misolida
ко‘rib chiqish;
- Bilim va malakalarni ijodiy qoilash;
- Malakalarni egallash mashqlari;
- Uy vazifa;
- 0 ‘quvchilar bajargan ishlarini baholash orqali darsni
yakunlash.Takrorlash, umumlashtirish darsining tuzilishi:
- Tashkiliy vaziyat;
- 0 ‘qituvchining kirish so‘zida takrorlash umumlashtirilishi
rejalashtirilgan mavzu yoki mavzularning ahamiyati ta’kidlanadi,
darsning maqsadi va rejasi e'lon qilinadi. 0 ‘quvchilar tomonidan
turli og‘zaki va yozma umumlashtiruvchi va tizimlovchi top-
shiriqlari yakka va jamoa holatda bajaradilar, bunda malakalarni
shakllantiruvchi, umumlashtiruvchi bilimlar, umumlashtiruvchi
faktlar asosida olib boriladi;
- Bajarilgan ishlami tekshirish, korrektirovkalash (zarur
holatlarda);
134
- 0 ‘rganilgan material bo‘yicha xulosalash;
- Darsning erishilgan natijalarini baholash;
- Darsni yakunlash;
- Uyga vazifa berish (doimiy).
Aralashgan dars tuzilishi (bunday dars tuzilishi odatda o‘z
oldiga bir nechta didaktik maqsadlami qo‘yadi)
- Darsning tashkiliy qismi;
- Uy vazifani tekshirish, darsning maqsadini qo‘yilishi;
- 0 ‘quvchilami yangi bilimlami qabul qilishga tayyorlash,
bilimlarning dolzarbligi, amaliy va aqliy malakalarining egalla-
nishi;
- Yangi mavzuning bayoni, shu bilan birga tushuntirish;
- Dars davomida o‘rganilgan yangi bilimni mustahkamlash,
aw al о ‘rganilgan bilimlar bilan bog‘ lash;
- Yangi bilimlami awalgilari bilan bog‘lagan holda bilim va
malakalami umumlashtirish va tizimlash;
- Darsni yakunlash va dars natijalari;
- Uyga vazifa berish;
O'quvchilami yangi materialni o‘zlashtirishga tayyorlash
(zarur hollarda)
Do'stlaringiz bilan baham: 
