Ўзбекистон республикаси олий ва урта махсус таълим вазирлиги урганч давлат университети менежмент ва маркетинг кафедраси

Деҳқон хўжалиги ўз фаолиятида ёлланма меҳнатдан доимий асосда фойдаланиши мумкин эмас.
Деҳқон хўжаликларини ташкил этиш, уларнинг фаолияти ва тугатилиши билан боғлиқ муносабатлар деҳқон хўжалиги тўғрисидаги қонун хужжатлари ҳамда бошқа қонун хужжатлари билан тартибга солинади.
Деҳқон хўжалиги аъзолари жумласига биргаликда яшаётган ва деҳқон хўжалигини биргаликда юритаётган оила бошлити, унинг хотини (эри), болалари, шу жумладан фарзандликка олинган болалари, тарбияга олган болалари, ота-оналари, меҳнатга кобилиятли ёшга етган бошқа кариндошлари киради.
Юридик ва жисмоний шахслар билан ўзаро муносабатларда деҳқон хўжалиги номидан шу хўжалик бошлети иш куради.
Деҳқон хўжалиги бюшлити қонун хужжатларида белгиланган тартибда ер участкаси мерос қилиб колдирилган, умрбод эгалик қилиш хукуки берилган оила бошлети ёки оиланинг муомалага лаёкатли аъзоларидан биридир.
Деҳқон хўжалигининг бошлети вактинча меҳнат қобилиятини йукотган такдирда ёки ўзок вакт бўлмаганда у ўз мажбуриятларини бажариш ваколатини шу хўжалик аъзоларидан бирига, деҳқон хўжалигининг аъзоси бир кишидан иборат бўлганда эса, шартнома асосида талабларга жавоб берадиган ҳар қандай шахсга беришга ҳақлидир.
Деҳқон хўжалиги ихтиёрийлик асосида, хўжалик бошлетининг туман хокимига ёзма мурожаатига асосан ташкил этилади. Аризада суралаётган ер участкасининг жойлашган манзили, майдони, деҳқон хўжалигининг таркиби ҳамда қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқаришини ташкил этиш учун ер участкасидан белгиланган мақсадда фойдаланишнинг йўналишлари курсатилади.
Ер участкаларини бериш масалаларини куриш бўйича туман комиссиясининг хулосасини инобатга олган ҳолда туман хокими деҳқон хўжалигини ташкил этиш тўғрисида қарор қабул килади.
Туман хокимининг деҳқон хўжалигини ташкил этиш тўғрисидаги қарори туманнинг молиявий, банк, солик ва бошқа тўзилмалари учун мажбурий хужжатдир.
Деҳқон хўжалиги белгиланган тартибда давлат руйхатига олинган пайтдан эътиборан ташкил этилган деб ҳисобланади.
Деҳқон хўжалиги бошлетини давлат руйхатига олиш деҳқон хўжалиги бошлетининг доимий яшаш жойидаги туман хокимлигига берган томонидан аризасига биноан берилган пайтдан эътиборан уч кун ичида амалга оширилади. Деҳқон хўжалиги бошлетига ер участкасига умрбод эгалик қилиш хукукини берувчи давлат хужжати ҳамда давлат руйхатидан утказилганлик тўғрисидаги белгиланган намунадаги гувохнома берилади.
Қишлоқ жойларда яшовчи ўқитувчилар, шифокорлар ва бошқа мутахассисларнинг оилаларига деҳқон хўжалиги юритиш учун қонун хужжатларида белгиланган тартибда мерос қилиб колдириладиган умрбод эгалик қилишга томорка ер участкасини, иморат ва ховли эгаллаган майдонни ҳам кушганда суғориладиган ерларда 0,35 гектарчага ва суғорилмайдиган (лалмикор) ерларда 0,5 гектаргача улчамда, чул ва сахро минтакасида ва суғорилмайдиган (лалмикор) ерларда 1 гектаргача ўлчамда берилади.
Фуқароларга деҳқон хўжалигини юритиш учун 0,06 гектар доирасида томорка ер участкаларида мерос қилиб колдириладиган умрбод эгалик қилиш хукуки ким ошди савдоси асосида реализақия килиниши мумкин.
Янги ташкил этилаётган деҳқон хўжалиги учун томорка ер участкаси олиш хукукидан мазкур жойда камида уч йил мобайнида доимий яшаб келаётган шахслар фойдаланадилар (янги ўзлаштирилаётган ер майдонлари бундан мустасно).
Деҳқон хўжалигига ажратилган ернинг чегаралари жойнинг ўзида ер тўзиш хизмати органлари томонидан маҳаллий бюджет маблаглари хисобидан расмийлаштирилади.
Томорка ер участкасидан оқилона ва самарали фойдаланаётган деҳқон хўжалигига қишлоқ хўжалик маҳсулоти етиштириш ва реализақия қилиш, ем ишлаб чиқаришни ташкил этиш, шунигдек яйлов яратиш учун қисқа муддатли ижарага қушимча равишда ер участкалари берилиши мумкин.
Фуқароларга Деҳқон хўжалиги юритиш учун ер бериш ёки ерни реализақия қилиш тартиби Ўзбекистон Республикасининг «Ер кодекси», «Деҳқон хўжалиги» тўғрисидаги ва бошқа қонун хужжатлари билан белгиланади.