Ўзбeкистoн рeспубликaси oлий вa ўртa мaxсус тaълим вaзирлиги aндижoн дaвлaт унивeрситети

Гидро термик коэфицент (гткни) аниқлаш.
Режа:
1. Гидротермик коэффициентни аниқлаш
Жорий йил ёки ойнинг об-хавосини бошқа йил ёки ойларда фарқини аниқлаш учун гидротермик коэффициентни аниқлаш орқали ўрганилади.

Даврдаги ёгингарчилик миқдори · 10

ГТМ=---------------------------------------------------------=
Даврдаги актив харорат йиғиндиси
Масалан:
250·10
ГТК =------------------= 1,25
2000

Фойдали харорат йиғиндиси, пастки харорат бўсағаси ва ўртача кунлик хаво хароратини билган холда зараркунанданинг хар бир ривожланиш босқичи ёки насли давом этадиган кўп сонинин аниқлаш мумкин.

Бироқ ўтказаиладиган хисоб-китоб билан табиатда бўладиган холат ўртасида маълум фарқ бўлади. Шунинг учун тузатишлар киритилади.
Қисқа муддатли прогноз фенологик индикаторлар ёки феносигнал орқали хам аниқланади. Яъни зараркунанда озиқланадиган ўсимлик ривожланиш зараркунанда ўртасидаги боғлиқлик.
Ҳарорат ва ёғинни ҳашаротларга таъсири.
Режа:
1. Биоклимограмма тузиш.
Биоклимограмма тузилишида худди климограмма тузгандек, ординат ўқига ўртача ойлик харорат кўрсаткичлари қўйилади. Ҳарорат ва намликни хар қайсиси учун (рим рақами балан белгиланган) кўрсаткичларини кесишган нуқтаси ҳашарот тухум даврида бўлганда пунктирлар (- - -) орқаси, личинкалик даврида эса қисқа яизиқлар ( 0 0 0 ) ва имаго даврида яхлит чизиқлар ( - ) орқали қўшилади.


Биотик омиллар билан танишув, йиртқич ҳашаротлар.
Режа:
1. Ҳашаротларнинг биотик муҳит факторининг таъсири
2. Фитофаглар .

Ҳашаротларнинг биотик муҳит факторининг муносабат асосларини озиқа ёки тропик муносабат билан боғлиқлик ташкил этади. Ҳашаротларнинг озиқа манбаи ҳар хил. Фақат ўсимлик билан овқатланадиган ҳашаротлар фитофаглар деб айтилади. Масалан, узун мўйловли қўнғизлар, баргхўрлар, узунбурунлилар, пўстлоқхўрлар, чигирткасимонлар ва бошқалар, фақат ҳайвонлар билан овқатланадиган ҳашаротлар зоофаглар деб аталади. Булар, ўз навбатида, йиртқичлар ва паразитларга бўлинади. Йиртқичларга хонқизи, ниначилар, қўтир пашшаси, бешиктерватарлар ва бошқалар киради. Паразитларга эса яйдоқчилар, кўп икки қанотлилар, тивитхўрлар, битлар ва бошқалар киради. Чириган ўсимлик қолди қлари билан овқатланадиган ҳашаротлар сапрофанлар деб айтилади. Буларга кўпчилик оёқдумлилар, икки қанотлиларнинг личинкалари ва баъзи бир қўнғизлар киради. Ўлимтиклар билан озиқланадиган ҳашаротлар некрофаглар деб айтилади. Буларга типик ўликхўр қўнғизлар ва баъзи бир пашшаларнинг личинкалари киради. Гўнг билан овқатланадиган ҳашаротлар – копрофаглар деб айтилади. Буларга гўнг қўнғизи, стафилинидлар, баъзи бир пашшалар личинкалари мисол бўлади. Буларнинг хаммаси, яъни фито, зоо, сапро, некро ва копрофаглар бирламчи тартибда озиқага мослашишдир.