Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги

Ним қуруқ лойни зичлаш усулида тупроқнинг намлиги 8-12% дан 
ошмайди ва лой қоришмасини махсус зичлаш машиналарида кучли босимда 
қолипланади. 
Қуйма ёки шликер усул. Мураккаб шаклга эга бўлган кўпгина сопол 
буюмлар (чаноқ, унитаз, радиатор ва ванналар) суюқ лой қоришмасини 
қолипга қуйиш йўли билан тайёрланади. 
Қлипга қуйиш учун каолин, ўтга чидамли лой, кварц, дала шпати каби 
жинсларни 40 %ли сувда кукун ҳолатигача туйилади ва электролит 
қўшилмалар билан қориштириб суюқ холатда қолипга қуйилади, кейин 
қуритилади ва сантехника буюмлари махсус ваннадаги суюқ глазурга 
ботирилади ёки буюм юзасига пуркалади. 
Хумдонда 1250-1300°С да буюм сиртига қопланган сир эритилиб, унинг 
юзасида юпқа текис шишасимон сир-қатлам ҳосил қилинади. Қуйма усул 
кўпинча сантехника буюмлари (фаянс, чинни) ишлаб чиқаришда кўп 
қўлланилади.

---

 
6.1. Пардозбоп сопол буюмлар 
Сопол буюмларнинг ранги тупроқга суглинок қўшиш натижасида 
сезиларли ўзгаради. Таркибида темир оксидининг 0,8-1,3% миқдорда бўлса, 
сопол буюмнинг рангини оқдан кулранг; 2,7-4,2% бўлса, оч сариқдан тўқ 
сариқгача; 5,5% бўлса, оч қизилгача; 8,5-10% бўлса, тўқ қизилгача 
ўзгартиради. Сопол буюмларининг юзасини ғадир-будир ёки паралел излар 
қолдириш керак бўлса, уни қолиплаётганда махсус ғўла ва симли мўйқаламдан 
фойдаланилади. Ғўлалар юзасида ўткир ва ўтмас туртиб чиққан жойи бўлади.
Сопол буюмларга ранг беришда рангли тупроқ ёки табиий ранг берувчи 
бўёқлар (темир, руҳ, мумя, охра ва ҳ.к.), шунингдек бўёқ заводларида ишлаб 
чиқарилган пигментлар ишлатилади. Бунда тупроқ миқдори 50% дан, қум 
миқдори эса 27% дан кам бўлмаслиги керак. 
Силлиқ, ялтироқ фактурали безак қатлам юзаси глазурланади ёки 
ангобирланади. 
Полбоп сопол плиткалар турли рангларда (мармар, мозаика, глазур ва 
ҳ.к.) ва хархил нақшлар билан ишлаб чиқарилиши мумкин. Рангли сопол 
ашёлари учун сувли гексаметафосфат натрий бўёғи ишлатилади. У хомашёни 
пишириш жараёнида тупроқ билан бирикиши натижасида рангли ойнасимон 
қатлам ҳосил қилади. 
Рангли сопол ашёлари учун сувли гексаметафосфат натрий бўёғи 
ишлатилади. У хомашёни пишириш жараёнида тупроқ билан бирикиши 
натижасида рангли ойнасимон қатлам ҳосил қилади. 
Европа давлатларида ғиштнинг физик ва механик хоссаларига кўра 4 
синфга бўлинади /7/.Биринчи синфдаги ғиштларда уни темир болғача билан 
урганда жарангли овоз,тиниқ рангли,текис бўлиши керак,шунингдек хечқадай 
дарзлар, охак доналари, 24 соатдаги сув шимувчанлиги 12-15% дан 
ошмаслиги,сиқилишдаги мустахкамлиги эса 100 кг/см
2
дан кам бўлмаслиги 
керак,иккинчисида эса майда 3-4 тадан кўп чизиқсимон дарзлар, сув 
шимувчанлиги 16-20% дан кўп, сиқилишдаги мустахкамлиги эса 70 кг/см
2
дан 
кам бўлмаслиги керак. Тўртинчи синфдаги ғиштни сув шимувчанлиги 25% 
дан кўп бўлмаслиги керак, аммо уни ишлатса бўлади. Тўртинчи синфдаги 
ғиштларни қурилишда ишлатишга тавсия этилмайди /7/.