Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги

Магнезит (MgCO
3
) - табиатда кристалл ва аморф ҳолатда учрайдиган 
минералдир. 
Кристалли 
магнезитнинг 
зичлиги 
2900-3100 
кг/м
3
, 
аморфлисиники эса 2900-3000 кг/м
3
га тенг. У оддий ҳароратда кислота 
таъсирига чидамли. 
Кристалли магнезит ўтга чидамли буюмлар тайёрлашда, аморфлиси эса 
каустик магнезит цемент ишлаб чиқаришда ишлатилади. 
Чиғаноқ оҳактош - кальций карбонат воситасида чиғаноқлар, 
моллюскалар ва бошқа ҳайвонот, ўсимлик қолдиқларининг чўкиши ва 
боғланишидан (цементланишидан) ташкил топган ғовакли жинс. 
Чиғаноқ оҳактошни аралаш осон ундан ҳар хил ўлчамдаги плиталар, 
девор учун блоклар тайёрлашди. Унинг зичлиги 1000-1700 кг/м
3
ва иссиқлик 
ўтказувчанлик коэффициенти 0,3-0,4 Вт/мград га тенг бўлиб, йирик ғовак 
тузилишига эгадир. Шу сабабли унинг совуққа чидамлилик кўрсаткичи 
қониқарли . 
Чиғаноқ оҳактошни ишлаш осон ва у яхши михланади. Қурилишда 
асосан, девор ашёлари учун тош ва блоклар, бетонлар учун йирик тўлдирғич 
сифатида ишлатилади. Чиғаноқ оҳактош заҳиралари Ўзбекистон, Тожикистон, 
Озарбайжонда кўп.
Бўр - оқ рангли юмшоқ жинс. 98-99% СаСО
3
дан иборат. Бўр 
чиғаноқнинг кальций тузлари туйинган эритмалари билан биргаликда 
чўкишидан ҳосил бўлган. Бўр, оҳак, цемент, шиша, замазкалар тайёрлашда 
хом ашё сифатида ишлатилади. 
Травертин – бу мармар ва охактош ўртасидаги табиий тош. У билан 
интеръерни безатишда фойдаланилади. Травертинни тарихий иншоотлар ва 
бино деворларини қуришда асосий пардозбоп ашё сифатида фойдаланилади. 
Диатомит ва трепеллар – оқ рангли, парчаланган тоғ жинсларининг 
чўкиндисидан ҳосил бўлган енгил жинс. Ландшафт архитектура яратишда энг 
кўп ишлатиладиган табиий тошлар, аксарият кўп мехнат талаб қилмайди. 
Чунки бундай тошлар табиий ҳолатда қайта ишланмай қўлланилади. 
Плитняк – плита шаклида юзаси теккис, қирралари аниқ шаклда 
бўлмаган пардозбоп қоплама тошдир. Йўлка ва майдон юзаларини қоплашда 
унинг асоси текисланган йирик қум-клинец устига ётқизилади. Рельефни 
бўртиб чиққан баландлиги 5 мм гача, қалинлиги 70 мм гача. 
Ёввойи тош – плитнякга ўхшаган, фарқи уни юзаси нотеккис бўлади. 
Асосан, бундай қоплама тошлар таянч девор қуришда ҳам ишлатилади. 

---

Плитняк, ёввоийи тош қоплама плиткалар, оҳактош, сланец, кварцит тоғ 
жинслари қурилишда кўп ишлатилади.