Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таoлим вазирлиги Фарғона давлат университети Гуманитар факультети

Ташкилий омиллар орасида меҳнатни ташкил этиш алоҳида ўрин тутади. У ишлаб чиқаришни ташкил этиш билан узвий боғлиқ бўлиб, қуйидаги йўналишларни ўз ичига олади: ишловчиларнинг турли тоифалари, гуруҳлари ва айрим ижрочилар ўртасида меҳнатнинг оқилона тақсимланиши ва кооперацияси; иш ўринларини ташкил этиш ва уларга хизмат кўрсаташ; Меҳнатнинг санитария-гигиена шартларини яхшилаш, уларни шинам даражасига етказиш, ҳар қандай ишлаб чиқариш зарарларини ва хавфларини йўқотиш; кадрлар тайёрлаш, қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш; илғор меҳнат усуллари ва воситаларини ўрганиш ҳамда мунтазам равишда ёйиш; меҳнат ва дам олишнинг оқилона, илмий асосланган режимларини ташкил этиш; меҳнат ва ишлаб чиқариш интизомини мустаҳкамлаш. Ҳозирги шароитда жамоа меҳнатининг бригада ва бошқа ташкилий шаклларини ривожлантириш, меҳнатни ташкил этиш ва рағбатлантиришнинг пудрат, ижара шаклларини жорий қилиш, автоматлашган ва ярим автоматлашган ишлаб чиқариш шароитида кўп дастгохли ва кўп агрегатли хизмат кўрсатиш катта аҳамиятга эгадир. Бу йўналишларнинг ҳаммаси меҳнатни илмий асосда ташкил этиш тизимидан иборатдир.
Ишлаб чиқаришни бошқаришни ташкил этиш бир қанча муҳим ташкилий йўналишларни ўз ичига олада. Ҳалқ хўжалигини бошқариш даражасида унинг вазифаларига корхоналарни бошқаришнинг тармоқ ва ҳудудий органларини ташкил этиш, уларни самарали ўзаро ёрдам кўрсатишини таъминлаш, корхонанинг мамлакат ичидаги, шунингдек чет эллардаги фаоллигини мувофиқлаштириш киради. Корхоналарда бошқарувни ташкил этиш вазифалари қуйидагилар: тежамли ва таoсирчан бошқаруви тизимини вужудга келтириш, барча бўлимларни омилкор рахбарлар ва мугахассислар билан тўлдириш, уларни тўғри жой-жойига қўйиш ва фойдаланиш; иқтисодий соҳада — ички хўжалик ҳисобини, ижарани ташкии этиш, корхоналарни акциялаштириш, меҳнатни самарали рағбатлантириш, маҳсулот ишлаб чиқаришни, уни сотишни ва барча иқтисодий кўрсаткичларни назорат қилиб бориш.
Барча ташкилий омиллар бир-бири билан мустаҳкам боғланган бўлиб, ишлаб чиқариш, меҳнат ва бошқарувни ягона тизимини ташкил қилади. Улардан тўлиқ фойдаланмаслик, турли ташкилий камчиликларнинг мавжуд бўлиши асосан иш вақтидан фойдаланишда ўз таoсирини кўрсатади ва ана шу экстенсив кўрсаткич орқали меҳнат унумдорлигига таoсир қилади. Иш вақтининг бекор сарф бўлиши меҳнат ва ишлаб чиқаришни ташкил этишдаги камчиликлар оқибати бўлиб, бошқа тенг шароитларда меҳнат унумдорлигини деярли тўғри мутаносиб равишда пасайтиради, иш вақти бекор сарф бўлишини қисқартириш эса меҳнат унумдорлигининг ошишини таoминлайди.