Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тошкeнт тиббиёт акадeмияси

Тасвирий нисбийлик. Бу тарздаги ҳаракат бир тарихий даврдаги жамиятда ахлоқий, бошқа тарихий даврдаги жамиятда эса ахлоқсиз деб ҳисобланади. Маълум бир тарихий даврда битта жамият ичидаги одамлар ахлоқий позитсиялари билан фарқ қилиши ҳақиқатдир.
Шунинг учун биз маданият ёки жамият ҳақида фарқлар мавжуд деган хулосадан бошқа хулоса чиқаришга қодир эмасмиз.
Маданий нисбийлик тасвирий нисбийлик бўлиб, меъёрий ахлоқий нисбийликдан ажралиб туриши керак.


Меёрий ахлоқий нисбийлик. Меёрий ахлоқий нисбийлик, ҳар қандай икки халқ икки маданият ҳар қандай ҳаракатга ҳар хил ахлоқий нуқтаи назар билан қараса, иккаласи ҳам, тўғри бўлиши мумкин, (чунки уларнинг маданияти ҳар хил бўлиши мумкин) деб таъкидлайди.
Таъкидлаш шуни кўрсатадики, бу икки қарама -қарши ахлоқий фикрлашнинг ҳеч бири тўғри ёки нотўғри эмас, чунки -- бу шунчаки фикрлаш ёки ҳис -туйғулар баёнотидир.
Мутлоқ хулқ-атвор (мутлоқлик). Ахлоқий мутлоқлик деганда, ҳамма даврлар ва ҳамма мамлакатлар учун мос бўлган абадий ахлоқий қадриятлар ва абадий одоб-ахлоқий тамойиллар тушинилади. Экстремал мутлоқликлар ҳамма одоб-ахлоқий меъёрлар ҳамма жойда ва ҳар доим бир хил бўлишини таъкидлайдилар. Бошқалар, хулқ-атвор умумий тамойилларининг аксарияти мутлақ деб ҳисоблашади, лекин ҳар хил шароитларда паст даражадаги баъзи ахлоқий меъёрлар ўзгариши мумкин.
Ахлоқий плюрализм. Плюрализм-бошқа фикрларнинг мавжудлигига бағрикенглик. Плюрализм  (лот. плуралис – кўплик)- борлиқнинг бир неча (ёки кўплаб) мустақил ибтидоси ёри билимнинг бир қанча асоси мавжуд деб ҳисобловчи фалсафий қараш.
• Ахлоқий ҳаракатларнинг жуда кенг доирада рухсат берилган;
• Плюралистик хулқ-атвор ғояси дунёдаги ҳамма учун бир хил ҳаракат қилиш учун асос яратади. Ахлоқий плюрализмнинг 4 даражаси мавжуд:
1. Радикал ахлоқий плюрализм жамият аҳволини тавсифлайди, бунда одамлар ахлоқ, нима яхшилик ва ёмонлик, қайси ҳаракатлари тўғри ва қайси бири тўғрисида ўзаро муросасиз қарашларга амал қилишади.Бошланғич даражада баъзи масалаларда келишув бўлиши керак: ҳаёт кечириш керак ва ҳоказо. Акс ҳолда одамлар жамият туза олмайди.
2. Хулқ-атвор тамойилларнинг плюрализми, одамлар хулқ-атвор ҳақидаги турлича қарашларга эга бўлган ҳолатни тавсифлайди. Бу кўпгина асосий амалиётларда ахлоқ ҳақидаги умумий фикрга мос келади. Бироқ, розилик, одамлар амалий ҳаракатларни баҳолашда фойдаланадиган ахлоқий тамойиллар бўйича келишувни англатмайди.

3. Амалдаги ахлоқий ҳаракатлар одоби (амалда бўлаётган ҳаракатлар ва нисбатан кўплаб турли ахлоқий фикрлар) ахлоқий тамойиллар мажмуйидан келиб чиқиши мумкин. Аммо бу ҳаракатлари турлича қабул қилиниши ёки идрок этилиши мумкин.

4. Ўзини ифода этиш (шахсий қобилиятларни ривожлантириш). Жамият аъзолари асосий ахлоқий меъёрларга риоя қилиши шартига кўра, уларга бошқа қадриятлар ва ўз ҳаёт тарзини эркин танлаш ҳуқуқи берилади. Бу ўзига хос хулқ-атвор плюрализмни яратади, ахлоқ соҳасида баъзи қарашларга кўра, шахсий қобилиятларни такомиллаштириш ва амалга ошириш имкониятини беради.