Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги заҳириддин муҳаммад бобур номидаги

1-ilova. Ichthyophthirius multifilusning skanerlangan elektron 
mikroskopik tasviri 
Kasallikning klinik belgilariga quyidagilar kiradi: anoroksiya (ishtahaning 
pasayishi va yo‘qolishi), nafas olish tezligining oshishi (gipervintiliya), baliqlar 
rangining o‘zgarishi, anormal xatti-harakatlar, obyektlarga ishqalanish, 
baliqlarda moddalar almashinuvining buzilishi, suv yuzasiga yaqin joyda 
baliqning teskari suzishi. Baliq terisi yoki qanotlarida makroskopik holatda 
ko‘rinadigan trofontlar (oq dog‘lar) ko‘pincha 
(Ichthyophthirius multifilus) 
kasalligining taxminiy tashxisi uchun dalil bo‘la oladi. Namunani teri va nafas 
olish organlaridan olib tayyorlangan preparatlarni yorug‘lik mikroskopida 400-
600 marta kattalashtirib ko‘rish mumkin. Natijada kipriklar bilan qoplangan oq 
dog‘larni va taqasimon yirik yadrolarni ko‘rish mumkin.
 
2-ilova. Ichthyophthirius multifilusning taqasimon 
makronukleusining mikroskopik tasviri 
Hovuz xo‘jaliklari tashkil qilinganda baliqlarning parazitlariga ham e`tibor 
qaratish lozim. Ixtioftirioz bilan kasallangan baliqlar 3-4 g/m malaxit yashili 
vannasida 10-15 daqiqada (suv harorati 15-20°
С
) 90-95% ixtioftiriozlar nobud 
152 

---

bo‘ladi. Ammo hozirda kanserogen moddaligi tufayli, bu organik bo‘yoq 
taqiqlangan. Ekologik toza mahsulotlar qatoriga vodorod peroksid va vodorod 
peroksid ajratuvchi mahsulotlar, masalan, natriy perkarbonat va sirka kislota 
kiradi. Ushbu birikmalar baliq akvariumidagi suvga qo‘shilsa yaxshi natija 
beradi. Ammo baliq terisidagi trofont bosqichiga ta`sir qilmaydi. Xususan, 
yangi dori vositalari va o‘simlik ekstraktlari parazitning turli bosqichlariga 
ta`siri sinovdan o‘tkazilmoqda. Ixtioftirioz laboratoriya sharoitida ko‘paytirish 
mumkin. Bundan tashqari, ushbu kasallikka qarshi kurashish uchun ushbu 
kasallikka vaksina yaratish zarur va amaliyotga tatbiq qilish kerak. Ushbu 
parazitni butun dunyo bo‘ylab chuchuk suv baliq fermalarida bo‘lishini hisobga 
olib laboratoriyalarda tadqiqot ishlari olib borilmoqda. [1, 2, 3]. 
Ixtioftirioz kasalligining paydo bo‘lmasligi uchun umuman baliqlarning yosh 
chavoqlarini invaziya tashuvchi yoshi katta baliqlar bilan bir hovuzda 
o‘stirmaslik kerak. Ushbu kasallik tufayli baliqlar terisiga ikki yo‘nalishda zarar 
keltiradi. Birinchidan, baliq teriga kirib boradi va agarda parazitlar soni baliq 
hajmiga nisbatan ko‘p bo‘lsa, baliq yuzasining butun yuzasi zararlanib, baliqni 
nobud qilishi mumkin. Ikkinchidan, invaziya muvaffaqiyatli bo‘lsa, invaziya 
qiluvchi terontlar baliq epidermasida trofont bosqichiga o‘tadi, u yerda 
rivojlanib hajmi kengayib boradi. Trofontlar epidermal joylashuvdan chiqib 
ketganda, kuchli yaralar hosil bo‘ladi. Ushbu holat baliqning nafas olish 
samaradorligini pasaytiradi va kislorod o‘zlashtirish jarayonini kamaytiradi. Bu 
esa baliqning biologik o‘limiga sabab bo‘ladi.