Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги заҳириддин муҳаммад бобур номидаги

Ключевые слова: центральные места, населенный пункт, город, малое село, 
индивидуальное предпринимательство, сфера услуг, ставки фиксированного налога, 
страховой взнос. 
 
IMPROVEMENT OF GEOGRAPHICAL APPROACHES IN DEEPENING THE 
REFORMS OF THE TAX SYSTEM (on the example of tax payments for those engaged in 
individual entrepreneurship) 
Annotation. The article substantiates the economic efficiency of the location of the service 
sector in big cities. At the same time it is emphasized that in the small rural settlements the 
development of this area requires state support. Proceeding from this, the author developed 
recommendations and concrete proposals on the introduction of tax incentives for entrepreneurs 
operating in small rural settlements in the service sector. 
Key words: central places, settlement, city, small village, individual business, services, 
fixed tax rates, insurance premium.
Хизмат кўрсатиш муассасаларининг жойлашуви ҳамда уларда тақдим этиладиган хизмат 
турларининг хилма-хиллиги билан аҳоли пунктлари иерархияси ўртасида узвий алоқадорлик 
мавжудлиги ҳақидаги географик қонуният дастлаб немис олими Вальтер Кристаллер томонидан 
очиб берилган [1]. 1933 йилда чоп этилган «Жанубий Германиядаги марказий жойлар» асарида 
В.Кристаллер 
марказий жойлар
(курсив муаллифники) деганда товарлар ва хизматлар билан 
нафақат ўзига, балки атроф аҳоли пунктларига ҳам хизмат кўрсатадиган иқтисодий марказларни 
назарда тутади. Унга кўра, текислик ҳудудларда бир хил табиий шароит ҳамда аҳоли сони, 
маъмурий мавқеи ва ҳ.к. бўйича бир хил даражага эга бўлган аҳоли манзилгоҳлари мақоми ўзидан 
юқори бўлган аҳоли пунктлари – 
марказий жойлар
атрофида олтибурчак шаклида жойлашадилар 
(географлар томонидан ушбу шакл Кристаллер панжараси деб ҳам аталади).

---

266 
Бундай жойлар ўз таъсир доирасидаги ҳудудлар аҳолисини “марказий товарлар” 
(мебель, маиший буюмлар, автомобиль ва ҳ.к.) ва “марказий хизматлар” (шифохона, 
бозор, ўрта махсус ёки олий ўқув юрти, нотариус идораси ва ҳ.к.) билан таъминлайди. 
Мазкур таълимотга мувофиқ, кичик қишлоқлар олтибурчак шаклида йирик қишлоқлар 
атрофида, йирик қишлоқлар кичик шаҳарлар атрофида, улар ўз навбатида ўрта шаҳарлар, 
ва кейинчалик, ўрта шаҳарлар йирик шаҳарлар атрофида олтибурчак шаклида 
жойлашадилар (1-расм).