|
AND PRIVATE ENTREPRENEURSHIP
Abstract. The main features of the development of entrepreneurship of the republic are
considered in the article and the main attention is paid to the employment of the population.
Keywords. Small business, private entrepreneurship, employment, income of the
population, a new place of work.
Иқтисодиётни модернизация қилиш шароитида аҳолининг иш билан бандлигини
таъминлаш муҳим масалалардан бири ҳисобланади. Чунки, ишсизлик муаммосининг
мавжудлиги бозор иқтисодиётининг ажралмас хусусиятидир. Шундай экан, аҳолининг иш
билан бандлигини ошириш орқали мамлакат ишлаб чиқаришини кенгайтириш ва аҳоли
турмуш даражасини янада яхшилашга алоқадор тадбирлар ишлаб чиқиш бугунги куннинг
долзарб вазифаларидан биридир. Бозор ислоҳотлари шароитида меҳнат ресурсларининг
иш билан бандлигини таъминлаш муаммолари долзарб тус олади. Чунки, меҳнат
ресурсларидан самарали фойдаланиш орқалигина ижтимоий-иқтисодий тараққиётга
эришиш ва аҳоли фаровонлигини таъминлаш мумкин. Меҳнат вазирлиги маълумотларига
қараганда, Ўзбекистон Республикасида иш билан банд аҳоли сони йил сайин ортиб
бормоқда.
1-жадвал
Ўзбекистон Республикаси ҳудудларида иш билан бандлар сонининг ўзгариши,
минг киши
Йиллар
2014 йилда 2000
йилга нисбатан
ўзгариши
Ҳудудлар
2000
2005
2010
2014
+,-
%
Ўзбекистон Республикаси
8983,0
10196,3
11628,4
12818,4
3835,4
142,7
Қорақалпоғистон
Республикаси
489,0
533,9
580,8
621,0
132,0
127,0
вилоятлар:
Андижон
828,7
954,8
1112,0
1245,0
416,3
150,2
Бухоро
585,9
668,6
768,1
823,2
237,3
140,5
Жиззах
295,0
332,5
381,6
428,4
133,4
145,2
Қашқадарё
725,0
821,7
971,6
1108,5
383,5
152,9
Навоий
322,1
376,6
407,9
420,6
98,5
130,6
Наманган
609,0
693,7
815,3
937,3
328,3
153,9
Самарқанд
921,0
1050,1
1229,9
1402,5
481,5
152,3
Сурхондарё
574,8
651,7
784,4
901,5
326,7
156,8
Сирдарё
248,3
280,1
319,9
349,6
101,3
140,8
Тошкент
895,8
1015,4
1155,4
1272,4
376,6
142,0
Фарғона
1022,0
1170,6
1340,4
1462,8
440,8
143,1
Хоразм
461,2
522,3
606,7
678,6
217,4
147,1
Тошкент ш.
1005,2
1124,3
1153,8
1166,5
161,3
116,0
Жадвал Ўзбекистон Республикаси Меҳнат вазирлиги маълумотлари асосида тузилган.
Жадвалдан кўринадики, 2000-2014 йилларда республика бўйича иш билан банд
бўлган аҳоли сони 3835,4 минг кишига ёки 42,7 фоизга ортган. Иш билан банд аҳоли
сонининг ўсиш суръати Сурхондарё (56,8%), Наманган (53,9%), Қашқадарё (52,9%),
Самарқанд (52,3%), Андижон (50,2%), Хоразм (47,1%), Жиззах (45,2%) ва Фарғона
(43,1%) вилоятларида республика ўртача суръатидан юқори бўлган. Шуни алоҳида қайд
этиш жоизки, таҳлил қилинаётган даврда Тошкент шаҳрида иш билан банд аҳоли
275
сонининг ўсиш суръати 16,0 фоизни ташкил этиб, бу республикадаги энг паст кўрсаткич
ҳисобланади.
Ўзбекистон Республикаси Меҳнат вазирлиги маълумотларига кўра, 2015 йилда
мамлакатда ишсизлик даражаси 5,2 фоизни ташкил этди. 2000-2006 йилларда
республикада ишсизлик даражаси 0,4 фоиздан 0,2 фоизга камайган. Бу даврда мамлакатда
ишсизлик даражаси бандликка кўмаклашиш туман (шаҳар) марказларидан рўйхатдан
ўтган ишсизлар сонининг иқтисодий фаол аҳоли сонига нисбати орқали аниқланган.
Шунинг учун бу даврда ишсизлик даражаси кўрсаткичи жуда паст бўлган.
Кейинги йилларда кичик бизнес тараққиётининг кескин авж олиши натижасида
уларнинг мамлакатда яратилаётган ялпи ички маҳсулот салмоғидаги улушининг ортиб
бораётганлиги билан изоҳлаш мумкин. Агар 2000 йилда Ўзбекистон Республикасида
кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликнинг ялпи ички маҳсулотдаги улуши 31,0 фоизни
ташкил қилган бўлса, 2015 йилда бу кўрсаткич 56,7 фоизга етган ёки 1,8 баробар ошган.
Айниқса мамлакатда жиддий ижтимоий муаммо бўлган иш билан бандликни
таъминлашда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликнинг ўрни беқиёсдир.
Бугунги кунда кичик бизнес субъектлари томонидан 9,0 млн. нафардан ортиқ киши
иш билан таъминланди. Шу жумладан, иш билан банд бўлганларнинг 6,7 млн. нафарга
яқини хусусий сектор, 2,3 млн. нафари кичик корхона ва микрофирмалар ҳиссасига тўғри
келади.
Статистик маълумотларга кўра, Ўзбекистон Республикасида кичик бизнес ва
хусусий тадбиркорлик соҳасида иш билан банд аҳоли сони ва улуши йил сайин ортиб
бормоқда (2-жадвал).
Do'stlaringiz bilan baham: |
