Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги заҳириддин муҳаммад бобур номидаги

Ключевые слова: Ферганская долина, источники альтернативной энергии, 
солнечная энергия, социально-экономическое развитие.
RESUME: The article is devoted to studying the possibility of establishing in the Fergana 
Valley of alternative sources of solar energy, their potential, and ways to enhance their 
effectiveness. This gives scientists geographers take a fresh look at existing problems, expanding 
the scope of their scientific research. 
Keywords: Fergana Valley, alternative energy sources, solar energy, socio-economic 
development. 
Қуёш энергиясидан фойдаланиш бўйича пассив 
тизимлар, илм-фан тараққиёти қуёш энергиясидан 
фойдаланиш бўйича илғор усулларни тақдим этмоқда. 
Бу борада ишлаб чиқилган қурилиш теxнологиялари 
биноларни лойихалаштиришда бино барпо этилаётган 
жойнинг иқлим шароити, фойдаланилаётган қурилиш 
материаллари ҳисобга олинишини назарда тутади. Бу 
қурилиш ниҳоясига етгач, бинони ёритиш, иситиш ёки 
совутиш учун қуёш энергиясидан имкон қадар кўпроқ 
фойдаланишда зарур. Қурилишни лойихалаштиришда 
бино тузилиши ўзида қуёш энергиясини тўплайдиган 
коллектор вазифасини ўтайди. Xусусан, Ер шарининг шимолий минтақаларида уй-
жойларни лойихалаштириш ва қуришда жануб томонга қараган деразалар кўп бўлиши 
кўзда тутилади. Ўрганилаётган ҳудудга нисбатан Наманган вилоятида қуриладиган 
иншоатлар жануб томонида деразалар сони кўп бўлишлиги, Андижон вилоятида бу 
жанубий-шарқий кўринишда, Фарғона вилоятида эса марказий, жанубий-ғарбий 
йўналишда бўлишлиги мақсадга мувофиқ (1-расм). 
Шундагина қишда деразалар орқали қуёш нури кўпроқ тушиб, уйга илиқлик киради. 
Ёзда эса қуёш нури тушишини камайтириш мақсадида бинонинг шарқий ва ғарбий 
томонларида деразалар кам бўлиши керак. Мана шундай уйлар қишда ёруғ ва иссиқ, ёзда 
эса салқин бўлади. Бундай биноларни лойихалаштиришда деразаларнинг жойлашуви, 
кираётган иссиқлик ва иссиқлик изоляцияси ягона конструкторлик тизимини ташкил 
қилади. Экологик тоза, ўзини ўзи энергия билан таъминлайдиган шинам биноларда 
табиий ёруғлик кўп бўлади ва натижада иссиқлик энергияси анча тежалади. Деворлар, 
шифт ва полнинг иссиқлик изоляцияси материаллари билан қопланиши бундай биноларда 
иссиқликнинг кўпроқ вақт сақланиб туришини таъминлайди. Сўнгги вақтларда жаҳонда 
экологик мусаффоликка интилиш кучайиб бораётгани боис қайта тикланадиган 
энергетика тизимларига эга бу каби “яшил” лойихалар сони ортмокда. 
2-расм.