Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги заҳириддин муҳаммад бобур номидаги

 
Ўзбекистонда қуёш энергиясидан фойдаланишни ривожлантириш 
Ўзбекистонда ноанаъанавий энергия манбалари, 
биринчи навбатда, қуёш энергиясидан фойдаланишни 
кенгайтиришга 
катта 
эътибор 
берилмокда. 
Президентимиз Ислом Каримовнинг 2013-йил 1-мартда 
қабул қилинган “Муқобил энергия манбаларини янада 
ривожлантириш 
чора-тадбирлари 
тўғрисида”ги 
фармонида муқобил энергетика соҳасидаги илмий 
салохиятни янада ривожлантириш, малакали кадрлар 
тайёрлаш, бу борадаги қонунчиликни такомиллаштириш, 
муқобил энергия манбалар ишлаб чиқарувчилар ва 
фойдаланувчиларни рағбатлантириш, уларга солиқ ва божxона имтиёзларини бериш, 
“Муқобил энергия манбалари тўғрисида”ги қонун лойихасини ишлаб чиқиш ҳамда 
бугунги ва келажак кун учун мамлакатимиз раҳбари Шавкат Миромонович томонидан 
амалиётга кенг жорий этилаётган муқобил энергия мабалари ривожлантиришда “2017-
2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор 
йўналишлари бўйича ҳаракатлар стратегиясининг 3.5-банди “Вилоятлар, туманлар ва 
шаҳарларнинг комплекс ва мувозанатли ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш, уларнинг 
салоҳиятидан самарали ва оптимал фойдаланиш” ҳамда 4.3-бандининг “Янги электр 
ишлаб чиқариш қувватларини қуриш ва мавжудларини модернизация қилиш асосида 
аҳолини электр энергия билан таъминлашни яхшилаш, паст кучланишли электр 
тармоқлари ва трансформатор пунктларини яхшилаш ва 
қайта тикланувчи энергия 

---

241 
манбаларидан
фойдаланишни кенгайтириш бўйича чора-тадбирларни амалга ошириш” 
вазифаларини айтиб ўтиш ўринли. 
Таъкидлаш 
жоизки, 
Ўзбекистон 
Марказий 
Осиё 
давлатлари 
орасида 
биринчилардан бўлиб қуёш энергетикаси бўйича ўз илмий ишланмаларига асосланган 
янги тараққиёт босқичига кўтарилган мамлакатдир. Бу борада Ўзбекистон Республикаси 
Фанлар академиясининг “Физика-Қуёш” илмий-ишлаб чиқариш бирлашмаси Физика-
теxника институтининг xизмати катта. Мамлакатимизда Тошкент ва Самарқанд 
шаҳарларида сувни иситиб берадиган гелиоқурилмалар ўрнатилган холос. 
Бу каби иншоатларни водий шаҳарларига олиб келиш вақти келди. Аҳолининг 4/1 қисми 
истиқомат қилувчи ҳудуддаги мавжуд фермер xўжаликлари ресурс тежайдиган 
теxнологиялар - томчилатиб суғоришни йўлга қўйиши ва илгари суғорилмаган ерларни 
ўзлаштириши мумкин. Фотоелектр қурилмаси узоқ муддат xизмат қилади, маxсус теxник 
xизматни талаб этмайди ва бир неча йил давомида сарфланган ҳаражатни қоплайди. 
Иқтисодий районда ҳам “Ўзэлектроаппарт-Электрошит” каби корхоналар қуриш 
лозим чунки ушбу корхона махсулотлари муқобил энергия манбаларини ишлаб чиқариш 
ва сотиш ишлари билан шуғулланади.
Минтақада қайта тикланувчи энергияни ривожлантириш – йўлида: 
-
йил давомида 270 кун қуёш нуридан, шамол эсувчи очиқ худудлар, шунингдек, электр 
энергия ҳосил қилиш мумкин бўлган тоғ дарёлари мавжуд.
-
салоҳиятнинг 97% яқини қуёш энергияси улушига тўғри келади.
-
қуёшли кунлар сони бўйича иқтисодий район Ўзбекистон шимолий-ғарбий 
ҳудудларидан ҳам устун туради. 
-
экспертларнинг берган баҳосига кўра, республикада ҚТЭМ 51 млрд. тонна нефт
эквивалентига тенг.
-
мавжуд технологиялар орқали 179 млн. тонна нефть эквиваленти тенг, ёки 
мамлакатда қазиб олинаётган ҳажмдан 3 баробар кўп ёқилғи олиш мумкин.
-
447 млн. тонна карбонат ангидрид гази, ҳар хил таркибида олтингугурт бирикмалари 
бўлган, азот оксиди ва бошқа ифлослантирувчи моддалар чиқарилишини олди 
олинади.
-
мамлакат умумий энергия балансига қайта тикланувчан энергия манбасини жалб 
қилиш:
-
узоқ муддатда энергетика хавфсизликни сақлаб қолишга таъминлайди;
-
айниқса, қишлоқ ва олис жойларда энергия таъминотини яхшилайди;
-
заҳарли газларни ташланишини камайтиради ва ҳоказо. 
Бир сўз билан мамлакатнинг тараққиёти, ижтимоий-иқтсодий ривожланиши 
аниқроғи барқарор ривожланиши бевосита ва билвосита муқобил энергия манбалари 
ҳиссасига тўғри келади. Бу жараён ўз навбатида географиянинг ижтимоий нуфузини 
ошириб, кадрлар тайёрлаш миллий моделини шаклланишига хизмат қилади.