Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги з. М. Бобур номидаги андижон давлат университети “ижтимоий-иқтисодиёт” факультети

6.Ғоявий иммунитетни шакллантириш. Ғоявий тарбия жараёнида кишиларда ёт ва зарарли ғояларга қарши курашиш учун мафкуравий иммунитетни шакллантиришга алоҳида эътибор берилади. Бу узоқ давом этадиган жараёндир.
7. Ҳаракат дастури эканлиги. Мафкура жамиятда ижтимоий- сиёсий ҳаракатнинг ўзига хос дастуриламали бўлиб хизмат қилади.
Миллий мафкура жамиятдаги барча социал қатламлар ва гуруҳларнинг умумий ҳаракат дастури, уларни фаолликка даъват этувчи восита ҳисобланади. Мафкуравий мақсад-ғоявий фаолиятни амалга оширишдан кутиладиган идеал натижадир.
Тарғиботига АҚШ ҳуку­мати йилига 2,5 миллиард доллар сарфлаши бежиз булмаса керак. Франция ҳам уз сиёсатини аҳолига тушунтириш иш­ларига йилига 100 миллион франкни бекорга сарфламйди.(Мафкура тарғиботи. Тафаккур. №3, 2001. Н.Умарова 13 бет))
АҚШ ниманинг эвазига фан ва технологиялар соҳасида бошқалардан узиб кетди? Бу саволнинг ҳам жаво6и бор Аме­рикада эркин ва ижодий фикр қадрланади ҳамда узгача фикр­лайдиганларга нисбатан 6ағрикенглик қapop топтирилган. Ле­кин америкалик фуқарони тарбиялашнинг энг асосий жиҳа­ти бошқа бир ғояда яширин. У ҳам 6улса, ҳар бир инсонни ноёб истеъдод эгаси деб билиш, ҳар бир шахсга ҳазрати инсон сифатида мурожаат қилишдир. Инсонга бундай муно­са6ат, сузсиз, унинг салоҳиятини юзага чиқаришга имкон бе­ради. Айнан шу ғоя таъсирида америкаликлар орасида узини «уртамиёна одам» де6 6иладиган ёхуд «мен бир оддий одам» де6 гапирадиган кишилар ниҳоятда кам учрайди. Америка фу­қаролари адолатни ҳам узига хос тарзда тушунадилар шахс нимагаки эришса, қандай мақомни эгалласа, бунга фақат уз ақли ва истеъдоди билангина етишади. Шундай қилиб, ҳар бир америкалик болалигиданоқ кимгадир ва нимагадир opқa қилишга эмас, балки уз кучига таянишга ургатилади. Лекин, энг асосийси, ҳар бир америкаликда келажакка ишонч уйғотилади. Худди ана шу «америка орзуси» кишиларни янги мaқсадлар сари рағбатлантиради, янги ғояларни амалга ошириш­га шавқ уйғотади. Хулоса ясайдиган булсақ демократия қоида­лари ва эркинлик Америка мафкурасининг пойдеворини таш­кил этади. Бундай тарбия натижасида фақат уз кучига ишо­ниш, руҳий озодлик ва мустақил фикрлаш каби хислатлар америкаликларнинг қон-қонига синги6 кетган.
Албатта, юқорида келтирилган фикрлар «АҚШда 6у бо­рада муаммо йуқ экаю» деган хулоса учун асос булмайди. Охир­ги пайтларда эркинликка ҳадеб ypғу беравериш оқибатида америкаликлар эркинликни жамият олдидаги мажбуриятлар­дан ҳам озодлик сифатида идрок эта бошладилар. Шу боис ҳозирги кунда АҚШнинг зиёлилари томонидан янги мафкура - «либерал-национализм» мафкурасини яратиш зарурлиги ҳақдаги фикр уртага ташланмома. Бу мафкура миллий ва ирқй жиҳатдан булиниб кетган куп сонли ижтимоий гуруҳларни «АҚШ - миллатлар ҳамжамиятидир» ғояси атрофида бирлаштиришни назарда тутади. Эътибор берадиган булсақ янги мафкурада миллий омилнинг устуворлиги урнатилмоқ­да. Демақ гап АҚШда аста-секинлик билан ягона миллий вужудни шакллантириш, халқинг бирдамлигини кучайти­ришга хизмат қилувчи мафкурани яратиш ҳaқдa бораётир. Шарқнинr энг илғор мамлакатларидан бири - Японияда фуқарони тарбиялашнинr энr самарали ва таъсирчан усулидан фойдаланилади. Бундай тарбиянинг асосий маскани сифатида мак­таб танланган. Чунки мактабда бола билим олишдан ташқари шахс сифатида ҳам шаклланади. Кунчиқар мамлакатда фу­қаро тарбияси «ахлоқий тарбия» тизими доирасида амалга оширилади. Расмий ҳужжатларда «ахлоқий тарбия» тизими қуйидагича номланади «характерни шакллантиришга йунал­тирилган таълим», «давлат учун мақбул ахлоқий сифатлар­ни тарбиялашга қаратилган фаолият», «фуқаролик ахлоқи асосларини тарбиялаш». Аслида, бу тизим миллатни тарби­ялаш тизими вазифасини утайди. Ундан қудратли ғоявий таъ­сир воситаси сифатида ҳам фойдаланилади. Кўпчилик олим­ларнинг фикрича, айнан «ахлоқий тарбия» тизими мамлакат иқтисодий равнақининг ғоявий асосини ташкил қилади. Чун­ки бу тизим ишлаб чиқаришда маънавий салоҳиятдан унум­ли фойдаланишга йуналтирилган.