Ўзбeкистон рeспубликаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

5-БОБ. ТУҒРУҚ ШИКАСТИ. 
«Туғруқ шикасти» атамаси туғруқ пайтида пайдо бўлган чақалоқнинг 
аъзолари ва тўқималарининг бутунлиги бузилишларини (ва натижада 
дисфункцияни) 
бирлаштирадиган 
патология 
турини 
тавсифлайди. 
Туғилишдаги перинатал гипоксия ва асфиксия кўпинча туғилиш 
шикастланишлари билан бирга келади, аммо уларнинг пайдо бўлишида 
патогенетик бўғинларнинг бири ҳам бўлиши мумкин. 
Учраш тезлиги
. Туғруқ шикастланишларнинг ҳақиқий учраш 
тезлигини аниқлаш қийин, аммо статистик маълумотларга кўра, ҳозирги 
вақтда у 2% дан 7% гача. Ҳомила ўлимининг сабаби сифатида у 3,2% дан 
ошмайди, эрта неонатал даврдаги ўлим сабаби сифатида 2,5% ни ташкил 
қилади. 
Туғруқ шикастланиши акушерлик шикастланишига қараганда анча 
кенг тушунчадир. Чин акушерлик шикастланишларига мисол қилиб бош, 
оѐқ-қўллар суяклари, ўмров суяги синишларини кўрсатиш мумкин. 
Этиологияси
. Чақалоқлардаги туғруқ шикастларига олиб келадиган 
сабаблар ва хавф омилларига қуйидагилар киради: ҳомила жойлашишининг 
аномалиялари, ҳомила танасининг катта вазни, туғруқ йўлларининг 
ригидлиги, тез, шиддатли ѐки чўзилган туғруқлар, вақтидан кўп кўтариш, 
туғурқда акушерлик усулларини кўрсатиш, туғруқни оператиқ бошқариш, 
ҳомила ўлчамларининг ҳомиладор аѐл тос ўлчамларига мос келмаслиги, 
туғруқ жараѐнининг нормал кечишида ҳам туғруқ шикастлари юзага келиш 
эҳтимолини оширадиган узоқ вақт давом этган қорин ичи гипоксияси. 
Патогенез
. Туғруқ шикасти юзага келишига сабабчи бўладиган иккита 
асосий бўғин патогенетик жиҳатдан муҳим ҳисобланади: 
– туғилиш йўлидан ўтиш пайтида ѐки акушерлик қисқичлари, вакуум-
экстракторлар қўйилганда вужудга келадиган механик таъсирлар; 
– қон айланишининг умумий ва маҳаллий бузилишлари. 

---

108 
Таснифи
. Туғруқ шикастлари шикастланиш даражаси бўйича 
таснифланади: 
– асаб тизими: МНТ (калла ичи туғруқ шикастлари – КИТШ, шунингдек орқа 
мия шикастланиши) ва периферик нерв тизими; 
– юмшоқ тўқималар (туғруқ ўсмаси, кефалогематома, апоневроз ости қон 
кетиши, адипонекроз, петехиалар, экхимозлар, тўш-ўмров-сўрғичсимон 
мушак қон талашлари ва бошқ.); 
– суяк тизими (ўмров суяги, қўл-оѐқ, калла суяклари синишлари); 
– ички аъзолар (жигар, талоқнинг ѐрилиши).