Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги в. И. Зуев, О. Қодирхўжаев, М. М. Адилов, У. И. Акрамов сабзавотчилик ва полизчилик


-боб. ДАЛА САБЗАВОТЧИЛИГИНИНГ АГРОТЕХНИК АСОСЛАРИ



Download 3,2 Mb.
bet73/175
Sana19.11.2022
Hajmi3,2 Mb.
#868465
1   ...   69   70   71   72   73   74   75   76   ...   175
Bog'liq
Sabzavotchilik majmua (2)

8-боб. ДАЛА САБЗАВОТЧИЛИГИНИНГ АГРОТЕХНИК АСОСЛАРИ
8.1. Сабзавотларни жойлаштириш ва сабзавот экинлари учун ер танлаш
Бир ерда бир ўсимлик сурункали етиштирилса, уч-йилдан сўнг унинг маҳсулотдорлиги 20-40% гача камайиб кетади. Шу сабабли ҳар бир сабзавот экинини энг яхши тупроқ-иқлим шароитига эга бўлган ерларга ҳамда шу ўсимлик учун ўтмишдош бўладиган сабзавотлардан бўшаган ерларга жойлаштириш мақсадга мувофиқдир. Алмашлаб экишда айрим сабзавотларни меъёридан кўп экиб, алмашлаб экиш тартибига амал қилмаслик шу ўсимликка хос бўлган касаллик ва зараркунандаларнинг кўпайишига сабаб бўлади. Тупроқ таркибида зарарли моддаларнинг бир томонлама кўпайиши эса тупроқни «чарчаш» ҳолатига олиб келади. Бу, ўз навбатида, маҳсулотни кескин камайтириб, сифатини пасайтириб юборади.
Полиз экинлари Ўрта Осиё иқлим шароитида сув билан кам таъминланган ва лалми ерларда, сунъий суғориладиган ерларда етиштирилади. Масалан, картошка ҳарорати паст бўлган тоғли туманларда яхши ўсиб, юқори маҳсулот беради ва айниш касалликлари билан кам зарарланади.
Бир туманда тупроқ таркиби ва ер релйефига кўра сабзавотларнинг жойлашиш нисбати ҳам турлича бўлади. Сабзавот экинлари органик моддаларга бой, нам ва салқин бўладиган қайир ерларда яхши ўсади. Ўрта Осиёда карам, бодринг, томатдошлар ва кўкат ўсимликлари дарёларнинг бўйлари ва ён бағирларида, қуйи қисмидаги ўтлоқ, ботқоқ-ўтлоқ тупроқларда мўл маҳсулот беради. Бу ерлар бўз тупроқларга нисбатан чиринди ва азотга бой. Улар сернам ва кўп ҳолларда сизот суви юза жойлашиши билан тавсифланади. Шунинг учун бу хилдаги тупроклар ҳарорати бўз тупроқларникидан пастроқ бўлади.
Пиёз, илдизмевали ўсимликлар ўстириш учун юқори террасаларнинг енгил соз тупроқли ерлари анча қулай бўлади. Полиз экинлари ҳам юқори террасалардаги бўз тупроқларда яхши ўсади. Бундай ерларда улар фузариоз сўлиш касаллиги билан кам зарарланади ва сершира мевалар беради. Хоразм ва Қорақалпоғистонда қовуннинг маҳаллий навлари сизот сувлари юза жойлашган ерларда яхши етиштирилмоқда, улар сизот сувларининг юза жойлашганлиги учун суғорилмайди. Полиз экинлари янгидан ўзлаштирилган бўз ерларда, шу жумладан, чўл ерларда ҳам мўл маҳсулот беради. Жанубий ёнбағирлар қуёш нури таъсирида шимолий томонларга нисбатан яхшироқ қизийди, шарқий ва ғарбий ёнбағирлар оралиқ ҳолатда бўлади. Шунинг учун иссиқлик етарли бўлмаган шароитда ўсадиган эртаги сабзавотлар, биринчи навбатда, жанубий ёнбағирларга жойлаштирилади. Ёзда экиладиган, айниқса, юқори ҳароратдан қийналадиган карам, картошка каби экинлар шимолий ёки ғарбий ёнбағирларда экилгани маъқул.

Download 3,2 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   69   70   71   72   73   74   75   76   ...   175




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish