Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги в. И. Зуев, О. Қодирхўжаев, М. М. Адилов, У. И. Акрамов сабзавотчилик ва полизчилик

Кўпайиш даври, гулпоя, ғунча ва тўпгулларнинг пайдо бўлиши билан бошланади. У ғунчалаш, гуллаш ва мевалаш фазаларидан иборатдир.
Ғунчалаш фазаси бир-йиллик ўсимликларда ассимилатсион ва сўрувчи юзаларнинг ортиб бориш фазасига қўшилиб, икки-йилликларда эса қишловчи органларнинг узоқ чўзилган тиним фазасидан сўнг бошланади.
Гуллаш фазаси гуллар очилгунча, яъни чанглар ва тухум ҳужайралар етилганда бошланади, чангланиш мева тугиш билан тугайди. Гуллаш бир вақтда бўлмайди. Шу боис амалиётда гуллашнинг бошланиш ва қийғос пайтлари аниқланади.
Мевалаш фазаси ўсимликларнинг ривожланишидаги энг охирги фаза ҳисобланади ва янги организмнинг эмбрионал фазадаги шаклланиши билан бир вақтда ўтайди. Бу даврда ўсиш жуда сустлашади ёки бутунлай тўхтайди, ассимилатсия маҳсулотлари ва захира моддалар уруғларнинг шаклланишига сарфланади.
Бир-йиллик экинлар уруғи мавсумдаги ўсув даврида шаклланади ва нобуд бўлади. Икки-йиллик ўсимликларда биринчи-йили ўсув органлар захира озиқ моддалар ва жамғарма қисмларнинг ортиб бориш фазаларини ўтайди. Иккинчи-йили баҳордан ўсимлик қайтадан бўй чўзади, ғунчалайди, гуллайди, мева тугади ва уруғи етилади. Шундан сўнггина ўсимлик нобуд бўлади.
Кўп-йиллик ўсимликлар ривожланишининг иккинчи-учинчи-йилларида фақат ўсув даврини ва қишки тиним фазаларини ўтайди. Кейин ўсув ва кўпайиш даврининг фазалари бир неча марта такрорланади. Ҳар мавсумнинг охирида ўсимликнинг ер усти қисми нобуд бўлади, ер ости қисми эса сақланиб қолади.
Ўсимликлар факат уруғдан эмас, балки ўсув қисмларидан ҳам кўпаяди. Бундай ҳашарда ўсимликнинг ўсиш ва ривожланиши ҳар доим ҳам юқорида баён этилган даврлар ва фазалардан иборат бўлмайди.
Сабазвот экинларининг ташқи муҳит шароитларига талаби ва уларни бошқариш усуллари. Қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқаришида ўсимлик биологик восита ҳисобланади. У ривожланишининг ҳар бир босқичида ўзига хос муҳит ва шароитни талаб этади. Шунинг учун ўсимликнинг ўсиши ва ривожланиши даврида таъсир этадиган чора-тадбирларни «ундан сўраб», унинг талаб ва эҳтиёжига кўра ўтқазиш катта аҳамиятга эга. Бу чора-тадбирлар «қандай» таъсир этади ва уларни «қачон» ўтқазиш керак, деган саволларга жавоб топилиши керак.
Атоқли физиолог К.А. Тимирязев қуйидагиларни ёзган эди: «Ўсимлик талабини билиш – бу назарий муаммо, талабларни тўғри ҳал этиш – бу амалиётнинг асосий масаласидир».
Ўсимликлар генетик хусусиятларига кўра турли миқдор ва сифатга эга бўлган маҳсулотни турли муддатда маҳсулот қилади. Аммо ўсимлик ўз генетик имкониятини қай даражада намоён қилиши ташқи муҳит омилларига боғлиқдир. Мавжуд бўлган барча шарт-шароитлар ташқи муҳит омилларини ташкил қилиб, ўсимликка таъсир этиш нуқтаи назаридан 4 гуруҳга бўлинади: