Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги в. И. Зуев, О. Қодирхўжаев, М. М. Адилов, У. И. Акрамов сабзавотчилик ва полизчилик

Ҳаво муҳитини ифлослантирувчилар. Атмосфера асосан табиий ва сунъий манбалардан ифлосланади. Табиийларга қуйидагилар киради: вулқонлар отилиш пайтларида олтингугурт ангидриди, водород сулфиди, карбонат ангидрид гази, фтор ва хлор бирикмалар; тинчланиш даврларида эса олтингугуртли ангидрид, водород сулфиди, метан, карбонат ангидриди ажралиб чиқади; гейзер (ўқтин-ўқтин отилиб турувчи вулқон)лар, бошқа геотермал манбалар ва улар асосида ишлаётган электростантсиялар; ўрмонлар ва чўллардаги ёнғинлар; пўртана шамолларидан осмонга кўтарилувчи хлорид ва сулфатларга тўйинган денгиз суви томчилари; чангли бўрон кўтарган қаттиқ тупроқ заррачалари. Атмосферада вужудга келиб, кислотали ёмғирлар шаклида пастга тушувчи суюқ ва қуюқ аэрозолли заррачалар. Бироқ, айтиш керакки, табиат манбаларининг атмосферани ифлослантиришдаги ўрни унчалик катта эмас.
Турли газлар ва аэрозоллар чиқариб, атмосферани ифлослантирувчилар асосан саноат корхоналари ва автотранспортлардир. Барча ифлослантиришнинг 60 фоизи шулар ҳисобига тўғри келади. Дунё миқёсида ҳар-йили атмосферани ифлослантирувчи моддалар миқдори 300 млн тоннани ташкил этади. Атмосферада фотокимёвий оксидланишлар: яъни олтингугурт гази ва азот оксидидаги азон ҳисобига сулфат кислотасининг маҳсулот бўлиши натижасида иккиламчи ифлосланиш вужудга келади. Азотнинг углеводлар билан ўзаро боғланиши туфайли органик пероксидлар, кислоталар ва бошқа бирикмалар маҳсулот бўлади. Мазкур рўйхатдаги энг кучли ифлослантирувчилардан бири пероксилатсетилнитрат (ПАН) бўлиб, у азон ва бошқа оксидланувчилардан тўпланиш хусусиятига кўра фарқланади. Оксидланувчилар аралашмаси (азон, азот оксиди), ПАН ва углеводлар фотокимёвий туман (тутун, қурум ва бошқа аралашмалардан иборат заҳарланган ҳаво) маҳсулот қилади.
Ифлослантирувчилар сабзавот экинларидаги хлоропластларни емириб, фотосинтезни қуршовга олади, ўсиш ва таъсир этиши давомли бўлса, ўсимликларни бутунлай нобуд қилади.
Озоннинг 0,0005-0,0002% ли контсентратсияси 2-4 соат давомида таъсир этиши кўпчилик сабзавот экинларини зарарлайди.
Ис гази (углерод оксиди CO) хлорофилни емиради, ўсиш ва мевалар тугилишини сусайтиради (ингибиторлик қилади), ўсимлик нафас олишини қуршовга олади. Кичикроқ контсентратсияларда ҳаваскор сабзавоткорлар томонидан бодрингнинг урғочи (оналик) гулларини кўпайтиришда қўлланади. Ижозатли контсентратсияси 1 г/м³ атрофида бўлади.