Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент молия институти магистратура бўлими

' = R_a – R_g (3)

Bunda R_gni yil boshida qimmatli qog'ozlarga qilingan investitsiya deb qabul qilsak, R_ani esa I ya'ni investor axvolining oshishi deb qabul qilamiz va bundan quyidagi formulani qabul qilishimiz mumkin:

V = (R_a - R_g)/ I₀ (4)

I₀ = 1 deb qabul qilib, (1) formulani (3)ni xisobga olgan xolda quyidagicha formula xosil qilamiz:

I = 1 + ' = 1 + (R_a – R_g) (5)
Bu ifoda investorma'lum vait mobaynida narx shchsishi natijasida real daromadlililk stavkasiga R ga muvofiq olishi mumkin bo'lgan qiymatni ifodalaydi. Lekin inflyatsiya i tufayli daromad Irven Fisher ko'rsatganidek, (1 + i) marta oshishi lozim.

Bu xolatni (5) formulaga asosan quymidagi shaklda yozib olamiz:

I = (1 + ') = [1 + (P_a – P_r)] = (1+R)*(1+i) = 1+R+i+i*R (6)
Agar R va i katta emas, i*R ham kichik qiymat bo'lsa, sodda o'zgarishlar qilib quyidagi formulani olamiz:
' = R + i (7)
Bu erda i – inflyatsiya mukofoti, ' – nominal stavka.

(7) formuladan ko'rinib turibdiki, bashorat qilinadigan inflyatsiya sur'ati i va inflyatsiya mukofoti bir – biriga mos keladi. Bu xolat rivojlangan bozorga xos, ya'ni bunday bozorda qimmatli qog'ozlarga investitsiya qilish masalasi soddalashtirilgan: agar daromadlilikning nominal stavkasi R + i summasidan kichik bo'lsa, investitsiyalashdan ma'no yo'q. Shuningdek, ko'rinib turibdiki, inflyatsiya sur'atining bir foiz punktga oshishi, ushancha punktga ' ning ham oshishini talab qiladi. Bu vaziyat faqatgina R va i katta bo'lmagan darajada amal qiladi.

(2), (3), (4) formulalarga qo'shimcha ravishda investorni noaniq va noto'g'ri qarorlar qabul qilishdan saqlovchi to'rtta xolatni ko'rib chiqish lozim:

1. 
   Xar kuni amaliyotda R va i ni Irven Fisherning to'liq formulasi orqali ifodalanishidan foydalanish juda foydali xisoblanadi, ya'ni