Фойдаланиш Тадбиқ қилади
(Татбиққилиш) Ҳисоблаб чиқади
Назорат қилади
Фойдаланади
Бажаради
Ўлчайди
Ишлаб чиқади
Аниқлайди
Амалга оширади
Ҳисоблайди
Еча олади
Киритади
Ишга солади
Ўзгартиради
Тугаллайди
Анализ Соддалаштиради
(таҳлилқилиш) Ажратиб чиқади
Турлайди
Табақалайди
Классификациялайди
Олдиндан кўра олади
Бўлиб чиқа олади
Текшириб кўра олади
Группалайди
Синтез Кашфиёт қилади
Умумлаштиради
Йиғиб олади
Ўзаро боғлайди
Мавҳумлаштиради
Системалаштиради
Бирлаштириштиради
Тузади
Лойиҳалаштиради
Баҳолаш Исботлайди
Асослайди
Қўллаб қувватлайди
Тавсифлайди
Далиллайди
Излаб топади
Баҳо беради
қайта текширади
Таққослайди
Солиштиради
Шарҳлаб беради
Б) Билиш - бу категория ўқув материалини эслаб қолиш ва эсга тушуришни англатади. Гап ҳар хил шаклдаги мазмун ҳақида бориши мумкин, конкрет фактлардан яҳлит назариягача. Бу категориянинг умумий хусусиятига таллуқли маълумотларни эслаш.
В) Билиш - янги структурага (тўзилиш) эришиш мақсадида элементлар (бўлаклардан) бутун нарсани тўзиш. Бунда ўқитиш натижалари ижодий фаолиятни талаб қилади.
Г) Билиш – ўрганган нарсанинг аҳамиятини тушуна олиш қобилиятининг кўрсаткичи бўлиб, ўқув материалини бир шаклдан бошқа шаклга ўтказиш, кўчиришга хизмат қилиши мумкин (масалан оғзаки шаклдаги ўқув материалини ёзма математик шаклга кўчириш). Тушуниш кўрсаткичи бўлиб, ўқувчилар томонидан материални тушунтириш, қисқа изоҳлаш ёки ҳодисаларни кейинчалик бўлиб ўтиши ҳақида фараз қилиш хизмат қилади. Ўқитишнинг бундай натижалари материалининг оддий эслаб қолишдан устун туради.
Д) Билиш – ўрганган нарсанинг аҳамиятини тушуна олиш қобилиятининг кўрсаткичи бўлиб, ўқув материалини бир шаклдан бошқа шаклга ўтказиш, кўчиришга хизмат қилиши мумкин (масалан оғзаки шаклдаги ўқув материалини ёзма математик шаклга кўчириш). Тушуниш кўрсаткичи бўлиб, ўқувчилар томонидан материални тушунтириш, қисқа изоҳлаш ёки ҳодисаларни кейинчалик бўлиб ўтиши ҳақида фараз қилиш хизмат қилади. Ўқитишнинг бундай натижалари материалининг оддий эслаб қолишдан устун туради.
5. "Анализ" ва "синтез" категорияларини таққосланг ва фарқини изоҳланг.
6. "Фойдаланиш" ўқув мақсади категориясига мос феълларни топинг ва таҳлил қилинг.
"Баҳолаш " ўқув мақсади категориясига мос феълларни аниқланг.
А) асослайди, қайта текширади, баҳо беради, исботлайди, даллиллайди ва бошқалар
Б) ўқийди, тушунади, даллилайди, исботлайди.
В) тушунади, солиштиради, таққослайди, билади.
Г) гуруҳлайди, асослайди, исботлайди, текширади, умумлаштиради.
Д) тадбиқ этади, ечади, тушунади, исботлайди.
7. Ўқув мақсадлари таксаномиясига мос феъллардан фойдаланиб мақсад қўйишни ўрганиб келинг.
3. Б.Блум таксономияси категориялари ва уларнинг таркиби.
1. Тушуниш А. Бутунлик ташкилий принципларини англаш.
В. Факт ва кидирув орасидаги фарк.
Д. Ўқув материалини суз билан изохлашдан ма-
тематик изохлашга утиш.
Е. Тахминларни аниқлаш.
2. Анализ F. Бўлажак воқелик ҳақида тахминлар.
Мазкур қоидаларнинг бир маъноли табиати ўқитишнинг репродуктив табиатини ифодалайди.
Б.Скиннер программали ўқитиш чегарасида ўқув жараёнини педагогик технология асосида жорий этишда қўлланилиши мумкин бўлган қатор принципларни илгари сурди. Уларнинг муҳимларига қуйидагилар киради:
- кичик кадамлар. Бу принципга кўра ўқув материалини мумкин бўлган кичик кисмларга (қадамларга) бўлиш мақсадга мувофик;
- жавобни дарров тасдиқлаш. Ўқувчи тўғри жавоб берганлиги (ечганлиги)хакидаги маълумотни олиш имкониятига эга булиши керак.Бунинг учун у ўзининг жавобини тўғри жавоб эталоги билан таққослаши керак;
- ўқитиш суръатини индивидуаллаштириш;
- мураккабликнинг аста-секин ортиши;
- билимларни дифференциал мустахкамлаш: ўқитиш қадамини ҳар бир умумлаштиришни турли мазмунли контекстларда такрорлаш ва етарли микдорда пухта танланган мисоллар ёрдамида изоҳлаш зарур.
Санаб ўтилган қоидалар ва принциплар мақсадларга эришиш усуллари элементларидан иборатдир.
Ўзининг тараққиётида педагогик технологиялар жиддий узгаришларга учради. "Педагогик технология" сўз бирикмаси - инглизча an educational technology - "таълимий технология"нинг ноаниқ таржимасидир. Сўнгги термин педагогик технология термини урнига кириб келмокда. Гап сўзнинг ўзгаришидагина эмас, концепцияда жиддий ўзгаришлар юз бермокда.
Агар 60-80-йиллар педагогик технологиясида доимий диагностика зудлик билан коррекцион чоралар кўриш учун меъердан огишни уз вақтида аниқлашни мақсад қилиб қўйган бўлса, ҳозирги таълим технологиясида диагностика ҳар бир ўқувчининг ривожланиш тенденциясини эрта аниқлаш ва башорат қилишга каратилган. Диагностика натижалари бўйича ҳар бир кадамдаги жараён лойиҳаланади.
Эквивалент амалиёт қоидаси
|
Аналогик амалиёт қоидаси
|
Педагог томонидан ижобий мустаҳкамловчи реакциялар қоидаси
|
Натижаларни билиш қоидаси
|
Билимлрни дифференциал мустҳкамлаш қоидаси
|
Ўқитиш шарт-шароитларида ўқувчиларнинг кутиладиган ҳаракатлари тест ўтказиш ёки имтиҳон вақтида кутилдадиган ҳаракатларига тўла мос келади
|
Ўқувчилар сўнгги феъл-атворлари билан бир хил бўлмаган, аммо ўхшаш феъл атворда машқ қилиш имкониятига эга
|
Ўқувчининг ҳаракати реакция маъқул ҳаракатларни мустаҳкамлаши зарур. Нотўғри ҳаракатлар учун танбеҳ берилмайди, балки конструктив, истакли тарзда шарҳланади.
|
Ўқувчига ҳар бир ҳаракатнинг натижасини зудлик билан хабар қилиш. Бу принцип жорий баҳолаш асосида ётади
|
Ўқитиш қадамини ҳар бир умумлаштришни турли мазмунини контекстларда такрорлаш ва етарли миқдорда пухта танланган мисоллар ёрдамида изоҳлаш зарур.
|
Do'stlaringiz bilan baham: |