Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент Давлат техника университети Р. Ф. Мингазов, Х. C исахўжаев, Р. К. Чембаев

6.2. Ёниш маҳсулотларнинг ҳажми

Ёқилғилар тўла ёниши учун керак бўлган назарий ҳаво ҳажми ва натижада ҳосил бўлган ёниш маҳсулотлари ҳажмларини 6.1-жадвалда келтирилган формулалар ёрдамида аниқлаш мумкин.

6-1 - ж а д в а л

Ҳажм	Ёқилғи	Ҳисоблаш формуласи
1	2	3
Ҳавонинг назарий ҳажми	Қаттик ва суюқ
	Газ
Уч атомли газлар	Қаттиқ ва суюқ
	2	3
	Газ
Сув буғи	Қаттиқ ва суюқ
	Газ
Азот	Қаттиқ ва суюқ
	Газ

Шундай қилиб, ёниш маҳсулотларининг жамланган назарий ҳажми

(6.3)
Ёниш маҳсулотларининг ҳақиқий ҳажми қуйидаги формуладан аниқланади
. (6.4)


6.3. Ёниш маҳсулотларининг энтальпияси

Энтальпия Н - термодинамик тизимнинг ҳолат функцияси бўлиб, у ички энергиянинг U ва босим Р билан ҳажм V нинг кўпайтмаси йиғиндисига тенг: Н = U + РV .

Изобарик жараён (Р=соnst) да энтальпия орттирмаси тизимига узатилган иссиқлик миқдорига тенг.
Ёниш маҳсулотларининг назарий ҳажмининг энтальпияси қуйидаги формуладан аниқланади:
, (6.5) кЖ/кг ёки кЖм³,
бу ерда: , , - тутун газларидаги компонентларнинг иссиқлик сиғими коэффицентлари, газнинг берилган ҳароратида аниқланади, кЖ/(м³.К); С_К- кулзарраларнинг иссиқлик сиғими коэффиценти, кЖ/(м³.К); а_{У -} тутун билан учиб кетган кул зарраларининг қисми; -тутун газининг ҳарорати, К.

НАЗОРАТ САВОЛЛАРИ

1. 
   Ёниш маҳсулотларининг таркибини келтиринг.
   
2. 
   Ёниш маҳсулотларининг ҳажми қандай аниқланади?
   
3. 
   Ёниш маҳсулотларининг энтальпияси нима?
   
4. 
   Энтальпия нимага тенг?
   

VII боб. ЁҚИЛҒИНИ ИШЛАТИШ САМАРАДОРЛИГИ


7.1. Қозоннинг иссиқлик баланси

Ёқилғидан ажралиб чиққан иссиқлик миқдори билан ишчи жисмга ва йўқотишларга сарфланга иссиқликларнинг ўзаро тенглиги қозоннинг иссиқлик мувозанати деб аталади.

Қозонда ёндирилган 1 кг қаттиқ ва суюқ ёқилғи ёки 1 м³ газ учун бўлган иссиқлик мувозанатини қуйидаги кўринишда ифодалаш мумкин:
= Q₁ + Q₂ + Q₃ + Q₄ + Q₅ + Q₆ , (7.1)

фойдали ишлатилган иссиқлик