Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт

79

---

Баҳолаш .
Асосий
Рақобатчи
омиллар
1
.
2
.
-5 -4 
-3 -2 
-1 
0 
+1 
+2
n
+3 
+4
Рақобатчиларни 
таҳлил 
қилиш
объектив 
ҳамда 
субъектов мезонлар асосида олиб борилиши мумкин.
Бундай таҳлил қуйидаги омиллар асосида амалга 
оширилади.
Берилган 
ж адвалнинг 
вазифаси 
асосий 
ракобатчиларга нисбатан тутилган мавқеини аниқлаш дан 
иборат. Рақобатчининг фаолияти барча омиллар бўйича 
«0» ш каласи бўйича баҳоланса, демак унинг ҳар томон- 
лама таҳлил қилиш имконияти ҳам осонлашади. Ш улар 
асосида қарор қабул қилинаётганда мутлок устунлик 
эмас, балки маьлум дараж адаги устунлик ҳисобга олиниш 
зарур. Чунки, айнан кўзга ташланмайдиган омиллар уз 
ж ойида 
барча 
харакатларни 
асосий 
таомили 
бўлиб 
қолиш и мумкин. Ушбу ж адвал асосида таклил этиш 
қуйдагича 
булиши 
мумкин. 
«Асосий 
омиллар» 
тик 
устунга, бошқа омиллар эса, яъни рақобатчиларга баҳо 
бериш устунлари бўйича 
баҳо берилади. М исол учун, 
баҳолаш +4 ш каласидан -4 ш каласи бўйича бораяпти де- 
сак, демак + 4 кучли устуворлик, -4 асосий камчиликлар 
сифатида баҳоланади. Аммо баҳолаш рақобатчилик ша- 
роитидан келиб чиқмаган ҳолда, истеъмолчилар назорати 
остидан 
амалга 
оширилади. 
Мободо 
баҳолаш
рақобатчилик 
шароитида 
амалга 
оширилса, 
рақобатчининг кучли ва нозик томонлари ҳақида тўлиқ 
ахборотга эга бўлиш имконияти пасаяди.
Ю қорида 
қайд 
этиб 
ўтилган 
маркетинг 
тадқиқотларини тизимли равишда ўтказиб туриш барча 
корхоналар учун шартдир. Уларга корхона келаж акда 
ўзининг қайси кучли томонларига диққатини ж алб этшни
80

---

реж алаш тириш ва шу асосида рақобатчиларни нозик то­
монларини ўз вақтида илгаб олиб, улардан олдин ис- 
теъмолчиларни эҳ ти ёж ва талабларини қондириш киради.
Хозирги 
даврда 
илмий-техник 
тараққиётининг 
ж адал ўсиб бориши иқтисодиётни барча соҳа ва тар- 
моқларини қам раб олмокда. Б у иқтисодий ривож ланиш га 
ижобий таъсир этмоқда. Н атиж ада истеъмолчиларнинг 
ички дунёси, фикр юритиши, маҳсулотларга бўлган муно- 
сабати ҳам ўзгариб бормоқда. Корхоналар кўрсатилган 
омиллар асосида 
ўз ф аолиятларини амалга ош ирсалар 
янада ю қоририоқ натиж аларга эришган бўлар эдилар.