Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт

Ўз
маҳсулотларини хилма-хил бозорларда сав­
до қилувчи корхоналар учун маркетинг хизматини таш- 
килий тузилмаси бозорлар ва истеъмолчилар бўйича 
йўналтирилган бўлиш и мақсадга мувофиқ. Бу ерда бозор 
сифатида бир хил харидорни таш кил этувчи сегмент ёки 
саноат 
тармоги 
бўлиши 
мумкин. 
Бозор 
бўйича 
бош қарувчини 
киритилиш ини 
сабаби 
харидорлар 
эҳтиёж и марказий ўрин тутади. Асосий бозорлар бозор 
бўйича бош қарувчига ю клатилади, у эса корхона ф аолия­
тини хилма-хил йўналиш лари бўйича дастурларни ишлаб 
чиқарувчи 
бўлим 
мутахассислари 
билан 
ҳам корлик 
қилади. Ҳар бир бозор учун маркетингни ўз стратегияси 
иш лаб чиқарилиш и керак.
Кўп минтақаларда сотиладиган маҳсулот иш лаб 
чиқарувчи корхоналар учун минтақавий маркетинг хиз- 
матидан фойдаланиш керак. Бундай таш килий таркибда 
хизмат қилувчи савдо агентлари ушбу минтака чегараси- 
да яшаши ва хизмат кўрсатиш и мумкин. Бундай тузилма 
кенг тарқалган бозорларга эга бўлган халқаро фирмалар 
учун қўл келади.
Маркетинг изланишлар гуруҳи.
Бу гуруҳ ўз ичида 
ахборот-тадқиқот, маҳсулотга бўлган талабни тадқиқот 
қилиш , 
бозорни 
тадқиқот 
қилиш га 
техник 
хизмат 
кўрсатиш гуруҳчаларини олади.
А хборот-тадқиқот гуруҳида қироатхона ахборот 
бўйича 
хизмат 
кўрсатувчи, 
тиж орат 
ахборотларини 
йигиш ва қайта ишлаш, иқтисодий ахборотлар бйича му-
61

---

тахассислар ф аоляит кўрсатиш и керак.
М аҳсулотга бўлган талабни тадқиқот қилиш ry- 
руҳида 
талабни 
таҳлил 
қилиш 
ва 
истиқболлаш
соҳасидаги 
мутахассислар 
бўлиши 
шарт. 
Бозорни 
тадқиқот қилиш га техник хизмат кўрсатиш гуруҳида ах­
боротларни 
автоматик 
ишлов 
бериш 
ва 
электрон 
ҳисоблаш машинаси бўйича мутахассислар бўлиши зарур. 
Олиб борилиши керак бўлган маркетинг тадқиқотларини 
кўлами 
корхона 
ва 
фирмаларни 
стратегияси 
ва 
мақсадларига, 
хусусан, 
фирмаларни 
ф аолият 
йўлишларида 
ўзгариш
бўйича 
қабул 
қилинадиган 
қарорларга, бозорга янги турдаги товар ёки хизмат билан 
чиқиш га, товар ассортим ента сиёсатидаги ёки савдо ти- 
ж орат тизимидаги ўзгариш ларга боғлиқ.
Ҳозирги бозор иқтисодиёти шароитида корхона ва 
фирмалар касодга учрамасдан, танлаб олган истиқболли 
бозорларда узоқ муддат ўз улуш ларига эга бўлиши учун 
иқтисодий, илмий-техникавий, конью ктура-тижорат, иж- 
тимоий каби ахборотларга эгалик қилиш мақсадида, улар 
маркетинг тадқиқотларни олиб борувчи таш килотларга 
мурож аат этишади.
Бирон бир лойиҳа бўйича маркетинг тадқиқот- 
ларини олиб боришни мақсад қилиб қўйган ҳар қандай 
таш килот маркетинг тадқиқотларини олиб боришга ихти- 
сослашган бўлим билан ёки реклама агентларининг мар­
кетинг тадқиқотлари бўлими билан ёки бўлмаса маслаҳат 
берувчи ва хизмат кўрсатувчи маҳаллий компаниялар би­
лан алоқа ўрнатиб, уларга буюртмалар бериш лари мум­
кин. 
Агарда, 
алоқа 
реклама 
агентлиги 
орқали 
ўрнатиладиган бўлса, у ҳолда реклама агентлиги ўз на- 
вбатида реклама агентпикларини маркетинг тадқиқотлари 
бўлимига 
мурож ат 
этиши 
ёки 
шу 
соҳада 
хизмат 
кўрсатувчи маҳаллий компанияларга буюртма 
бериб, 
шартнома тузиши мумкин, ҳар қандай ҳолатда, агарда 
маркетинг тадқиқотларига ихтисослаш ган таш килот ёки 
реклама агентпиги маълумотларини тўплаш га имкони 
бўлмаса, улар шу соҳада маълумотлар тўплаш ига ихти-
62

---

сослаш ган фирмаларга м урож аат этиб. уларни хизматидан 
фойдаланиш лари мумкин.