Ўзбекистон республикaси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

ОФИЦИАНТ ХИЗМАТИДА ХАВФСИЗЛИК ТЕХНИКАСИ 
Taомлap тайёрлаш ва хўрандаларни озиқ-овқат билан таъминлаш 
жараёнида меҳнатни мухофаза қилиш ва хавфсизлик техникасининг 
белгилаиган холда талабларига риоя қилиниши официантлар зиммасига 
тушади: 
— заллардаги ва таом тарқатиладиган жойлардаги полларнинг 
техник ҳолатини, уларнинг синган, нотекис холатини сезган захоти 
официантлар уларни таъмирлашни талаб қилишлари керак; 
— полга тўкилган мой, суюқдиқ, таом бўлаклари ва бошқаларни 
тезлик билан артиб, йиғиштириб олиш; 
— эшиклар, қириш йўлакларида эхтиет ва эътиборли булиш; 
— консерва банкаларини махсус очқичлар билан очиш; 
— иссиқ таомлар солинган идишларни яна каттароқ идишлар 
устига урнатиб патнисларда олиб бориш; 
— таом қўтариб зинапоялардан юрганда эхтиет булиш; 
— рақсга тушилаётганда патнис кўтариб зал бўйлаб юрмаслиқ; 
— чети учган, сири кўчган, ёрилган идишларни ишлатмасдан 
топшириб юбориш; 
— хўрандаларга хизмат кўрсатилаётган даврда таом тарқатиш 
жойида навбат тартибини сақлаш; 
— патнисга фақат бир қатор таом териш; 
— пичоқ, вилкаларни ўткир томонини олдинга қилиб олиб 
юрмаслиқ, уларни тарелкаларда олиб бориш; 
— шишаларни махсус очқич билан очиш; 
— кийимларга тугногич тақмаслиқ, чунтақларга синадиган, 
кесадиган ўткир буюмлар солмаслик. 
ЁНҒИН ХАВФСИЗЛИГИ ТАДБИРЛАРИ 
Ёнғин чиқишининг кўпдан-кўп сабаблари бор. Кўп холларда бу 
олов билан эхтиётсизлиқ қилиш, рухсат этилма-ган жойларда чекиш , 
электр симларидан учқун чиқиши, иситиш қурилмалари нотўғрилиги 
ёки бузуқлиги, электр жихозлар, ёритгичлардан тўғри фойдаланмаслиқ 
натижасидадир. Шунингдек, ёнгиннинг сабаби портлаш, момақалдироқ, 
чақмоқ, ўз-ўзидан ёниш ҳам бўлиши мумкин. 
ЁН
гин чиққанда харорат 
800—1000" С гача етади ва атрофдаги нарсаларни ҳам қуйдиради. 

---

166 
Умумий овқатланиш ташкилотларида, уларнинг худуди ва 
омборхоналарда — бино, бино ичларида ёнгин хавфсизлиги 
талабларига риоя қилиш керак. 
Омборхоналарда ёнгинга қарши тадбир ўтқазиш — у 
ташкилотнинг қаерида жойлашгани, кирадиган йўллар, ёнгинга қарши 
жихозларнинг созлиги, омборхоналарда олов хавфи бор молларнинг 
кўплиги ва бошқа сабабларга боғлиқ
ЕНГИН
учун хавфли жойлар: 
ёнилги. ёроч-тахта, енгил алангаланадиган материаллар сақланадиган 
омборхоналардир. Бу омборхоналар олов утмайдиган материаллар би-
лан жихозланади. Олов хавфи хар хил бўлган омборхоналар 
материалларни сақлашда бир-бирларидан ўт ўтмайдиган деворлар, 
тўсиқлар билан ажратилади. 
Вентиляция қурилмалари ҳаводаги хавфли портловчи ва ёнувчи 
газларни хайдайди ва ташкилотда ёнгин хавфини пасайтиради. Лекин 
уларнинг носозлиги ёки тўғри фойдалана олмаслик натижасида ёнғин 
чиқиши ҳам мумкин. 
Табиий шамоллатиш ёнғинга нисбатан хавфли эмас, аммо ёнгин 
чиққанда аланга олишига ёрдам қилади. Сунъий вентиляция кўп 
хажмдаги ҳаво чиқариб, ёнгиннинг авж олишини қучайтиради. Олов 
вентиляция қаналлари бўйича бошқа объектларга ҳам утиши мумкин. 
Портлаш ёки енгин хавфи бор биноларнинг ҳамма ҳаво чиқадиган 
мурилари ёнмайдиган материаллар билан жихозланиши шарт. 
Вентиляция жихозларини ишлатишда қуйидаги ёнгин хавфсизлиги 
қоидаларига риоя қилиш керак; 
— камера ва ҳаво чиқарувчи мўриларни ўз вақтида тозалаб туриш; 
— вақти-вақги билан чангни чиқариб ташловчи вентилятор ишини 
текшириб туриш; 
— вентиляция анжоми ўрнатилган жой яқинидаги девор, шип, ҳаво 
тортгич сиртларини мунтазам равишда тозалаб туриш. 
Ёнгин чиққан таедирда, энг аввало, ўт ўчириш хизматига хабар 
бериш зарур. Шу мақсадда телефон алоқаси ёки электр ўт ўчириш 
сигнализациясидан фойдаланилади (йирик шах.арларда), Ички 
сигнализация махаллий ёнгинга қарши командани чақириш учун 
ишлатилади (йирик ташкилотларда). 
Ёнғинга қарши команда келганига қадар ташкилотдаги 
имкониятлар ишга солиниб, ўтни ўчиришга киришилади: 

---

167 
қум, курак, челаклар, сув, гидропультлар ва ўт ўчиргичлардан 
фойдаланилади. Гидропультлардан тизиллаб чиққан сув олов ёнаётган 
томон йуналтирилади. 
Ўт ўчиргичнинг пастки туб томони тепага қўтарилади, бош қисми 
ерга, қаттиқ нарсага урилади, бу иш оловдан 10 м олисда қилиниши 
керак. Суюқлиқ кўпиқ ва қарбонат ангидрид ҳосил бўлади. Карбонат 
ангидрид гази босими натижасида кўпик отилиб чиқади ва 8 м 
баландликка кўтарилади, бу харакат бир ярим минут давом этади. Унда 
бошланган оловни учириш мумкин. 
Ёнгин пайтида кишиларни ва моддий бойлиқларни олиб чиқиш 
бинонинг чиқиш йўллари кўплиги ва кенглигига боғлиқ,- Хамма 
зиналарга ва чиқишга мўлжалланган эшиклар ташқарига очиладиган 
бўлиши керак. Ташқи зиналарга қаратилган ромларга панжаралар 
қўйиш ва қулфлаш мумкин эмас. Бундай ромлар қизилга буялади, 
«Зинопаяга чиқиш» деб ёзиб қуйилади.