Ўзбекистон республикaси олий вa ўртa мaхсус тaълим вaзирлиги тошкент дaвлaт иқтисодиёт университети

Ундириш объекти бўйича:  
Импорт – мамлакатнинг ички бозорига эркин айланиш учун чиқарилган 
импорт маҳсулотларига ўрнатиладиган божлар.
Экспорт – давлатнинг божхона ҳудуди чегарасидан чиқарилган экспорт 
маҳсулотларига ўрнатиладиган божлар.
Транзит – мамлакат ҳудудидан транзит орқали олиб кетиладиган 
маҳсулотларга ўрнатиладиган божлар.
Хусусиятларии бўйича:  
Фаслли – фаслли ҳарактерга эга маҳсулотнинг халқаро савдосини 
тартибга солиш учун қўлланиладиган божлар.
Демпингга қарши – маҳсулотларни мамлакат ҳудудига экспорт қилаётган 
мамлакатдаги нархлардан пастроқ нархлар бўйича олиб кирилиши ҳолатларда 
қўлланилади, агар ушбу импорт маҳаллий ишлаб чиқарувчиларга зарар 
етказса, ёки ушбу маҳсулотларнинг миллий ишлаб чиқаришини йўлга 
қўйишга ёки кенгайишига тўсиқ бўлса.
Компесация қилувчи – импорт маҳсулотини ишлаб чиқаришда 
субсидиялар ишлатилган бўлса, ва улар ушбу маҳсулотларнинг миллий ишлаб 
чиқарувчиларга зарар етказса, компенсация қилувчи божлар қўлланилади.
Келиб чиқиши бўйича:  
Автоном равишда киритилган – давлат ҳукуматининг бир тарафлама 
қарори бўйича киритиладиган божлар.
Конвенция бўйича киритилган – икки томонлама ва кўп томонлама 
келишувлар асосида киритиладиган божлар.
Имтиёзли – ўрнатилган бож тарифига нисбатан пастроқ даражада 
киритилган божлар. Улар ривожланаётган мамлакатларда ишлаб чиқарилган 
маҳсулотларга кўп тарафлама келишувлар асосида ўрнатиладилар.   
Ставка турлари бўйича:  

---

18 
Доимий – турли шароитларда ўзгара олмайдиган давлат ҳукумати 
томонидан ўрнатилган бож тарифи ставкаси.
Ўзгарувчан – давлат ҳукумати томонидан белгиланган ҳолатларда ўзгара 
оладиган бож тарифи ставкаси.
Ҳисоблаш усуллари бўйича:  
Номинал – бож тарифида кўрсатилган тариф ставкалари.
Самарали – маҳсулотларнинг импорт қисмларига қўйилган божлар 
даражасини ҳисобга оладиган тайёр маҳсулотларга ўрнатилган божларнинг 
реал даражаси.
Божлар, ҳар бир мамлакатнинг қонунларига биноан аниқланадиган ва 
статистика орқали белгиланган маҳсулотнинг экспорт ёки импорт нархидан 
фарқ қиладиган, маҳсулотнинг божхона қийматига ўрнатилади.