Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти «банк иши» кафедраси

17.2. Тижорат банкларининг актив оператсиялари
Тижорат банклар ўз ва жалб қилинган маблағларини мижозлар учун ва тадбиркорлик фаолиятини амалга оширишни қўллаб қувватлаш учун фойдаланилади ва тегишли даромадга эга бўлади. Даромад олиш мақсадида банк ресурсларини жойлаштириш билан боғлиқ бўлган оператсиялар банкларнинг актив оператсиялари дейилади. Банкларнинг актив оператсияларида асосий ўринни уларнинг кредит оператсиялари эгаллайди (1- жадвал)
1-жадвал
Ўзбекистон Республикаси тижорат банкларининг кредит қўйилмалари, трлн сўм

Кўрсаткичлар	2012 йил	2013йил	2014 йил	2015 йил	2016 йил
Тижорат банкларининг жами кредит қўйилмалари	20,3	26,5	34,8	42,7	53,4
Шундан: инвеститсия қўйилмалари	5,8	7,2	8,6	10,2	12,2
Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик	5,3	7,0	9,1	12,1	15,9
Шу жумладан микрокредитлар	0,8	1,4	1,9	2,5	3,3

Жадвал маълумотларига кўра кейинги йилларда кредит қўйилмаларнинг ҳажми ошиб бормоқда. Жумладан, кредит қўйилмалари 2016 йилда 2012 йилга нисбатан 33,1 трлн. сўмга ёки 2,6 мартага ошган. 2012 йиилда жами кредит қўйилмаларнинг 28,6 фоизи инвеститсияга, 26,1 фоизи кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субъектларини кредитлашни ташкил этган бўлса бу кўрсаткич 2016 йилда 22,8 ва 29,8 фоизни ташкил этган.
Банклар томонидан бериладиган кредитлар маълум мулк таъминоти асосида берилиб улар жумласига кўчмас мулк, қимматли қоғозлар, учинчи шахс ва суғурта ташкилотининг кафолати киради.
Тижорат банклатнинг кредитлаш жараёни қуйидаги босқичларни ўз ичига олади:
-кредит олиш учун мижоз аризасини кўриб чиқиш;
-қарз олувчини тўловга ва кредитга лаёқатлигини банк томонидан ўрганиш;
-кредит қўмитасининг қарори;
-кредит шартномасини расмийлаштириш;
-кредит бериш;
-кредит фоиз билан қайтарилишини банк томонидан назорат қилиш;