Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат университети

Ички самарадорлик:
сарфлар
х
сарфлар
акикий
максадли
С
ички

(2.1.1)
Бунда:
мақсадли сарфлар – фаолиятни амалга ошириш учун 
зарур бўлган ресурсларнинг минимал, норматив ёки режавий 
миқдори; ҳақиқий сарфлар – фаолиятни амалга оширишда 
фойдаланилган ресурсларнинг ҳақиқий миқдори. 
Ташқи самарадорлик: 
натижа
максадли
натижа
хакикий
С
ташки

(2.1.2)
Бунда:
ҳақиқий натижа (соф тушум) – маҳсулот ишлаб 
чиқариш натижасида олинган ҳақиқий натижа; мақсадли натижа 
(соф тушум) – тармоқ миқёси бўйича яхши натижа ёки стандарт 
(сифатли) маҳсулот ишлаб чиқаришни назарга тутувчи 
фаолиятнинг мақсадли натижаси;
Умумий самарадорлик: 
ташки
С


ички
ум ум
C
С
(2.1.3)
Бу ҳисоблаш формуласидан куйидаги хулосани қилиш 
мумкин: Агар: 
1

ум ум
С
бўлса, корхона томонидан қўйилган мақсад 
натижаси самарали ҳисобланади; Агар: 
1

ум ум
С
бўлса, мақсад 
натижаси самарасиз деб баҳоланади. 
Самарадорликни ҳисоблашда мақсадга йўналтирилганлик 
ёндашуви бўйича ғарб иқтисодчиси Д.Джоббер самарадорликнинг 
умумий тенгликка келишида ўз фикрни билдирган. Унинг фикрича 
“мақсадли натижа маҳсулот ишлаб чиқаришда тежамкорлик 
асосида зарур бўлган нарсани яратишда вужудга келади”
97
. 
Бизнинг фикримизча мақсадга йўналтирилганлик ёндашувида 
самарадорликни умумлаштирган ҳолда самарали ва самарасиз 
мақсадли натижаларни ифода этиш (2.1.1-жадвал) мақсадга 
мувофиқдир. 
97 
Джоббер Д. “Принципы и практика маркентинга”. Пер. анг. - М: Издательский дом “Вильянс”, 2000. - с. 
23.

---

68 
2.1.1-жадвал