Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат университети

 
2.2.1-расм. Меҳнатни баҳолаш таркиби
103
 
Мазкур 2.2.1-расмда қайд этилганидек ишчилар меҳнатини 
баҳолаш “персонал танлови” ва “аттестациядан ўтказиш” жараён-
ларига бўлинади: 
Номзодларни бўш иш ўринларига танлаш (персонал танлови) 
– бу бўш иш ўрнига даъво қилаётган бир қанча кишилар орасидан 
бу мансабга муносиб бўлган битта ёки бир нечта номзодларни 
танлаб уларни ишга ёллаш жараёнидир. 
Кадрларни аттестациядан ўтказиш – 
бу ходимнинг 
маълумоти, ишга лаёқати, билим ва малакаси, амалий тажрибаси, 
шахсий хусусиятлари, меҳнат сифати кўрсаткичи ҳамда унинг 
натижалари, умуман ишчининг барча ижобий ва салбий жиҳат-
103
Манба: Муаллиф ишланмаси. 
МЕҲНАТНИ БАҲОЛАШ 
Номзодларни бўш иш ўрнига 
баҳолаш 
Кадрларни аттестациядан 
ўтказиш 
Меҳнат сифатини 
баҳолаш 
Меҳнат 
натижасини 
баҳолаш 
Меҳнат фаолияти 
ва шахсий 
сифатларни 
баҳолаш 
персонал 
меҳнатини 
баҳолашда
меҳнат 
самарадорлигини 
баҳолашнинг
асосий таркиби

---

84 
ларини аниқлаш ҳамда уларнинг ходим эгаллаб турган лавозимга 
мос келиши ёки келмаслигини текшириш жараёнидир. 
Шундай экан, персонал меҳнатини баҳолашнинг асосий 
мақсади: кадрларни оқилона тақсимлаш, ишчиларнинг ўрни ҳамда 
уларнинг меҳнатидан самарали фойдаланилаётганлигини аниқлаш-
дан иборатдир. 
Корхонанинг ўз мақсадларига эришишида унда меҳнат 
фаолиятини олиб бораётган ишчиларнинг роли қанчалик муҳим 
эканлигини қўйидаги ташкилий-функционал модел асосида 
аниқланади (2.2.2-расм). 
 
2.2.2-расм. Корхонанинг ташкилий-функционал модели
104
Корхона бошқарув тизимида 2.2.2-расмда ифодаланган модел: 
корхона фаолиятини унинг мақсад ва стратегик йўналишлари 
белгилаб беради, унинг асосида эса ташкилий структура ишлаб 
чиқилади (жумладан, бошқарув структураси ҳам) ҳамда аниқ 
меҳнат фаолияти ёки лавозим вазифаларига қўйилган талабларни 
ифода этувчи иш ўринлари режалаштирилади. Ўз иш фаолиятлари 
давомида раҳбарлар ушбу талаб ва мажбуриятларга персонал қай 
даражада амал қилаётганлигини баҳолаб борадилар. Бундай 
баҳолаш жараёнида тескари алоқа ҳам ишга тушади, яъни ишчилар 
фаолияти ҳамда эришган натижаларининг иш жойидаги талаб ва 
мажбуриятларнинг бажарилишини, у орқали эса бевосита корхона 
мақсади, йўналиши ва вазифасига нечоғлик мос тушиши текшириб 
борилади. Шу билан боғлиқ ҳолда, саноат корхоналари 
персоналини бошқаришда меҳнат самарадорлиги (персонал меҳнат 
самарадорлиги) корхона фаолиятидаги мақсад ва вазифаларини 3 та 
104
Манба: Муаллиф ишланмаси.