Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат университети

Ходимлар меҳнат талабчанлиги 
- Сотилган (ишлаб чиқа-
рилган) маҳсулот бирлигига тўғри келадиган ходимларнинг 
умумий сони: 
х
с
т
М
Х
х
М

(2.1.5) 
Бунда
: М
т
х – сотилган (ишлаб чиқарилган) маҳсулотнинг 
ходимлар бўйича меҳнат талабчанлиги; Х
с
 – умумий ходимларнинг 
ўртача сони; М
х
 – ишлаб чиқарилган маҳсулот ҳажми. 
Мазкур ходимлар меҳнатлилиги кўрсаткичидан фойдаланган 
ҳолда вилоят йирик саноат тармоқлардаги меҳнатлилик 0,006 ни 
(2015 йил) ташкил этмоқда, 2011 йилга нисбатан таққосланганда 
38,8 бандга қисқарганлигини 2.1.5-жадвалда кўриш мумкин. 
2.1.5-жадвал 
Қашқадарё вилоят йирик саноат тармоғидаги ходимлар 
меҳнат талабчанлиги
102
 
№ 
Тармоқ 
мансублиги 
Йиллар 
2015 йилда 
2014 йилга 
нисбатан 
ўзгариши, % 
да 
2011 2012 2013 2014 2015 
1. 
Йирик саноат 
тармоғида, 
млн.сўм 
0,010 0,008 0,007 0,007 0,006 
81,7 
 
шундан: 
 
 
 
 
 
1.1. 
Электрэнергетика 
0,055 0,045 0,014 0,011 0,009 
85,6 
1.2. 
Ёқилғи саноати 
0,005 0,004 0,004 0,005 0,004 
84,8 
1.3. 
Металлургия 
0,010 0,010 0,009 0,008 0,008 
98,5 
1.4. 
Кимё ва нефт кимё 
саноати 
0,013 0,013 0,018 0,018 0,012 
69,6 
1.5. 
Машинасозик ва 
метални қайта 
ишлаш саноати 
0,061 0,042 0,036 0,030 0,028 
93,6 
1.6. 
Ўрмон, ёғочни қайта 
ишлаш ва қоғоз 
саноати 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
1.7. 
Қурилиш 
материаллари 
саноати 
0,042 0,029 0,024 
- 
- 
- 
1.8. 
Енгил саноат 
0,021 0,021 0,018 0,014 0,010 
72,7 
1.9. 
Озиқ-овқат саноати 0,030 0,031 0,021 0,020 0,017 
88,6 
102
Ўзбекистон Республикаси давлат статистика қўмитасининг 2010-2015 йиллардаги бюллетен 
тўпламларидан муаллиф ҳисоб-китоби. 

---

78 
1.10. 
Бошқалар 
0,186 0,068 0,011 0,010 0,009 
95,7 
2.1.5-жадвал маълумотида ходимлар меҳнатлилиги 2015 йилда 
2014 йилга нисбатан 18,3 бандга, агар тармоқ мансублиги бўйича 
таҳлил этадиган бўлсак электрэнергетика саноатида 14,4 бандга, 
кимё ва нефт кимё саноати 30,4 бандга, енгил саноат 27,3 бандга ва 
озиқ-овқат саноатида 11,4 бандга қисқарган. Тармоқда ходим 
меҳнатлилиги қисқариши жонли меҳнат сарфининг маҳсулот 
ишлаб чиқаришда камайиши билан изоҳланади. Маҳсулот ишлаб 
чиқаришда меҳнат сарфининг қисқаришини аниқлашда, аввало иш 
вақти сарфи ҳисобга олинади. Иш вақтида сарфланган меҳнат 
жонли меҳнат сарфини ифода этади. Сарфланган жонли меҳнат-
нинг иш вақти бўйича тавсифланиши иш вақти меҳнатлилигида 
намоён бўлади.