Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат университети

Технологик омил-
ларга
эса машина-ускуналар, техник қуролланиш, технологиялаш-
тириш ва автоматлаштириш, технологик жараёнлардан иборат 
бўлади. 
Ташкилий омилларга
эса ишчи-хизматчиларнинг касбий 
маҳорати ва ижодий потенциалини ошириш ҳамда фойдаланишда 
намоён бўлади. 
Меҳнатни ижтимоий, иқтисодий, технологик ва ташкилий 
тамойиллар асосида ташкил этиш, бизнинг фикримизча, 3 та асосий 
хусусиятга эга: 
биринчидан
, инсон меҳнатидан самарали фойда-
ланишда унинг меҳнат потенцияли, малака даражаси, ишчи-хиз-
матчиларнинг меҳнатга бўлган муносабатини яхшилаш ва меҳнат 
шароитларини яратишни назарда тутилади. Бу тамойил ишчилар 
гуруҳларига меҳнат фаолияти жараёнида адолатли меҳнат шароити, 
мавжуд билим, тажриба ва ижодий имкониятини қўллаш ва оши-
ришга асосланади. 
Иккинчидан,
маҳсулот ишлаб чиқаришда истеъ-
мол қийматини яратувчи инсоннинг ишлаб чиқаришга қўшган ҳис-
сасини ҳисобга олиш ва истеъмол сарфини қондириш даражасидаги 
ижтимоий меъёрнинг таъминланиши ҳамда меҳнатдан самарали 
фойдаланиш асосида корхонанинг даромадлари ошишини кўзлай-
ди. 
Учинчидан,
маҳсулот ишлаб чиқариш жараёнидаги асосий тех-
нологик асбоб-ускуналар, бажарадиган операциялар турига кўра, 
умумий ва махсус мўлжалланишли, турли ва маълум бир опера-
цияни бажарадиган функционал вазифалар бўйича технологик 
ихтисослашишни назарда тутади. 

---

201 
Меҳнатни ташкил этиш, 
бир томондан
, унинг асосларини 
(ҳуқуқий, маънавий-психологик, иқтисодий ва ижтимоий) юзага 
келиши, 
иккинчи томондан
, меҳнат фаолияти механизмини шакл-
лантирилишини зарурат этади. Ушбу асосларни қўйидагилар таш-
кил этади: 
1.
Ҳуқуқий асослар
- ишлаб чиқариш муносабатларидаги 
меҳнат фаолиятини ташкил этишга хизмат қиладиган ҳуқуқий 
мезонлар (фуқаролик, маъмурий, мулкчилик ҳуқуқлари, корхона 
ишлаб чиқариши билан боғлиқ ҳуқуқий ҳужжатлар). 
2.