Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўрта махсус, касб-ҳунар таълими маркази

7.1.3. Булутлар шаклини аниқлаш ва ѐзиш 
 
Булутлар шакли “Булутлар атласи” ѐрдамида аниқланади ва қабул 
қилинган тасниф бўйича белгиланади. “Булутлар шакли” графаси 
тўлдирилганда дастлаб энг кўп миқдордаги булутлар ѐзилади, кейин камроқ 
бўлганлари ва ҳ.к. Булутларнинг миқдори 0,5 баллдан кам бўлмагандагина 
уларнинг шакли ѐзилади. Булутларнинг горизонтга нисбатан бурчак 
баландлиги 5-6°
дан кичик бўлса, уларнинг шаклини аниқламасликка рухсат 
этилади. Лекин ташқи кўриниши кескин ифодаланган булутлар (тўп-тўп, 
ѐмғирли тўп-тўп, баъзи патсимон булутлар ҳам) албатта ѐзилиши керак. Қуйи 
қават булутлари кузатилмаса, ўрта қават булутлари қаторида бу 
булутларнинг миқдори кўрсатилади. 
7.1.4. Булутларнинг баландлигини аниқлаш 
 
Станция сатҳига нисбатан булутлар қуйи чегарасининг баландлиги 
булутлар баландлиги деб аталади. Агар қуйи ва ўрта қават булутларининг 
баландлиги станция сатҳидан 2500 м дан баланд бўлмаса, уларнинг 
баландлиги аниқланади. 
Булутлар қуйи чегарасининг баландлигини аниқлаш учун булутлар 
баландлигининг импульсли ўлчагичлари (ББЎ) қўлланилади. ББЎ 
бўлмаганда булутлар баландлиги шар-пилот ѐрдамида, кечаси эса прожектор 
ѐрдамида аниқланади. Агар асбоб ѐрдамида булутлар баландлигини аниқлаш 
мумкин бўлмаса, (тиккада булутлар йўқ ѐки уларнинг миқдори шар-пилот 
усулини қўллаш учун етарли бўлмаса) уларнинг қуйи чегараси баландлиги 
визуал аниқланади. 
7.2. Атмосфера ҳодисалари ва ѐғинларни кузатишлар 
 
Метеорологик станцияларда булутлардан ѐғадиган атмосфера ѐғинлари 
(ѐмғир, қор, дўл, доналар, шивалама ва бошқ.), шунингдек, ер сиртида ѐки 
буюумларда ҳаводаги сув буғунинг конденсация ѐки сублимацияси 
натижасида ҳосил бўлган ѐғинлар (шудринг, қиров, булдуриқ, яхмалик ва 
ҳ.к.) ўлчанади. 
Ёғинлар миқдори ѐғаѐтган ѐки конденсацияланаѐтган сув қатламининг 
мм ларида ўлчанади.