Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўрта махсус, касб-ҳунар таълими маркази

IV. НАМУНАВИЙ МАВЗУЛАР РЕЖАСИ
Кафедралар намунавий ўқув дастурига асосан ишчи ўқув дастурини тузишда ўқув юрти моддий-техник базаси шароитини ҳисобга олган ҳолда дастур мазмунини 15 фоизгача ўзгартириш ҳуқуқига эга. Коллеж услубий кенгаши қарорига кўра белгиланган соатлар ҳажмини ўзгартирмасдан айрим мавзулар ўқитилиш кетма-кетлиги ва соатлар миқдорини ўзгартириш мумкин.

№	Бўлимлар ва мавзулар номи	Аудиториядаги ўқув юкламаси,соатларда
		Жами	Назарий машғулот	Амалий машғулот		Лаборатория ишлари		Семинарлар		Курс иши		Мустақил иш
I-бўлим. Геодезия асослари.
	Кириш. Фан тўғрисида умумий маьлумотлар.	2	2
	Геодезик ҳарита ва чизмалар.	2	2
	Ўлчов хатоликлари назарияси.	1	1
	Нуқталарни белгилаш ва бириктириш.Чизиқли ўлчовлар.	1	1
	Жойда чизиқларни тасвирлаш.	2	2
	Бурчакларни ўлчаш.	4	2		2
	Тўғри бурчакли координаталар.	2	2
	Геометрик нивелирлаш.	4	2		2
II-бўлим. Қурилиш-монтаж ишлаб чиқаришида геодезик ишлар.
9.	Қурилиш майдонида геодезик ишларни ташкил қилиш.	2	2
10.	Қурилиш майдонида тайёрлов ишлари даврида бажариладиган геодезик ишлар.	2	2
11.	Қурилишнинг нолинчи цикл ишлари даврида бажариладиган геодезик ишлар.	2	2
12.	Бино ва иншоотларнинг ер усти қисмини кўтаришда бажариладиган геодезик ишлар.	2	2
13.	Технологик ускуналарни ўрнатиш жараёнида бажариладиган геодезик ишлар.	1	1
14.	Қурилиш-монтаж ишлаб чиқаришига геодезик хизмат кўрсатишда қўлланиладиган янги ускуна ва асбоблар.	2	2
III-бўлим. Топографик тасвирлов (сьемка).
15	Тахиометрик тасвирловни моҳияти.	2	2
16	Тахиометрик тасвирлов учун бажариладиган ишлар.	4	2		2
17	Тахиометрик тасвирловини бажариш.	3	1		2
18	Геодезик ишларни бажаришда хавфсизлик техникаси ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш.	1	1
IV-булим. Давлат таянч нуқталари.
19	Давлат таянч нуқталари ҳақида умумий тушунча.	1	1
ҲАММАСИ		40	32		8

V. МАЗМУНИ
1.Кириш
Мавзу № 1. Фан тўғрисида умумий маьлумотлар.
Фаннинг мақсади, моҳияти, вазифаси ва касб-ҳунар таьлими беришда ҳамда малакали кадрлар тайёрлашда тутган ўрни.
Мамлакатимизда амалий геодезия ва топография хизматининг ривожланиш тарихи ва истиқболи. Замонавий асбоб-ускуна ва техника ҳамда технологияларни қўллаш орқали геодезик ишлар самараси ва аниқлигини оширишга эришиш.
2. Дастур мазмуни
I-бўлим. Геодезия асослари.
Мавзу № 2. Геодезик ҳарита ва чизмалар.
Ҳарита, режа ва профиль тўғрисида тушунча. Масштаблар. қурилиш-монтаж ишларида қўлланиладиган ҳарита ва чизмалар. Режалар, геодезик ва қурилиш чизмаларида қўлланиладиган шартли белгилар.
Рельеф ва унинг горизонталлар бўйича тасвирлаш. Чўкма ва эгрилик тўғрисида тушунчалар.


Мавзу № 3. Ўлчов хатоликлари назарияси.
Ўлчовларда тасодифий юзага келадиган хатоликларнинг моҳияти. Арифметик ўртачалик. Ўлчашдаги ўртача квадратик хатолик. Ўлчовнинг чегаравий ва нисбий хатоликлари. Ўлчанган катталикларнинг хатолигини баҳолаш функўияси. Нотекис ўлчовлар тўғрисида тушунча. Оғирлик ўлчовининг ўртача квадратик хатолиги. Нотекис ўлчовларнинг умумий ўртача арифметик қиймати.


Мавзу № 4. Нуқталарни белгилаш ва бириктириш. Чизиқли ўлчовлар.
Бириктириш белгилари турлари. Чизиқларни бевосита ўлчаш асбоблари. Ўлчов асбобларини йиғиш.
Чизиқларни ўлчаш тартиблари. Чизиқлар узунлигини уфқ (горизонт)га келтириш. Чизиқли ўлчашларда тўғрилашларни ҳисобга олиш. Узоқликни ўлчагич (дальномер)лар воситасида масофани ўлчаш. Иккиёқлама кўрсатувчи дальномерлар тўғрисида асосий маьлумотлар.


Мавзу № 5. Жойда чизиқларни тасвирлаш.
Умумий тушунчалар. Азимутлар, румблар ва улар орасидаги боғлиқлик. Дирекўион бурчак. Меридианларнинг яқинлашуви. Дирекўион бурчак ва азимут ўртасидаги алоқа.


Мавзу № 6. Бурчакларни ўлчаш.
Горизонтал бурчакни ўлчаш тамойили. Теодолитнинг геометрик схемаси ва асосий қисмлари. қийматларни олиш ускуналари: штрихли ва шкалали микроскоплар. Замонавий техник теодолти турлари: уларнинг вазифалари ва аниқлиги. Теодолитнинг қуриш трубасининг тузилиши. Техник теоделитни текшириш. Горизонтал бурчакларни теодолит воситасида ўлчаш усуллари. Вертикал бурчакларни ўлчаш.


А м а л и й иш № 1.
Теодолитни ўрганиш. қийматларни олиш ускуналари: штрихли ва шкалали микроскоплар воситасида ҳисоблаш.
Мавзу № 7. Тўғри бурчакли координаталар.
Геодезик ва астрономик координаталар тўғрисида тушунчалар. Текис тўғри бурчакли координаталар. Тўғри геодезик вазифа.
Тўғри бурчакли координаталарнинг ўзгариши. Ёпиқ подлигондаги бурчакларни бир-бирига боғлаш ва нуқталар координаталарини ҳисоблаш. Тескари (аксар) геометрик вазифа.
Мавзу № 8. Геометрик нивелирлаш.
Нивелирлаш тўғрисида тушунча. Нивелирлаш турлари. Ўртадан ва олдинга қараб геометрик нивелирлаш турлари. Оддий ва мураккаб нивелирлаш.
Қурилишда қўлланиладиган нивелирларнинг асосий турлари: цилиндр шокулли ва компенсаторли нивелирлар. Нивелирларни текшириш.
Геометрик нивелирлашни ўтказиш. Геометрик нивелирлаш аниқлиги. Геометрик нивелирлар рейкалари.
Нивелирлаш материалларини ишлаб чиқиш. Нивелирлаш натижаларига кўра тўғри кесимли профилни кўриш.
Тригонометрик нивелирлаш. Гидростатик нивелирлаш тўғрисида тушунча.
А м а л и й иш № 2.
Нивелирни ўрганиш ва созлаш. Геометрик нивелирлашни ўтказиш. Геометрик нивелирлаш аниқлиги. Геометрик нивелирлар рейкалари.
II-бўлим. Қурилиш-монтаж ишлаб чиқаришида геодезик ишлар.
Мавзу № 9. қурилиш майдонида гекодезик ишларни ташкил қилиш.
қурилишда геодезик хизмат кўрсатишнинг асосий вазифалари. Геодезик ишларни амалга ошириш учун зарурий техник ҳужжатлар. қурилиш-монтаж корхоналарда гоедезик хизмат масалалари тўғрисидаги амалдаги тартиблар.
қурилиш-монтаж ишларида ўтказиш(допуск)лар синфлари. қурилиш меьёр ва тартиблари (СНиП) 3.01.03-84. “қурилишдаги геодезик ишлар.”
Режали ва баландликдаги геодезик ишлар тўғрисида асосий маьлумотлар. қурилиш тур (сетка) лари тўғрисида тушунча.
Бино ва иншоотларнинг ўқларини синфлаш.
Мавзу № 10. қурилиш майдонида тайёрлов ишлари даврида бажариладиган геодезик ишлар.
Лойиҳани амалга кўчиришда қуриладиган геодезик тайёрлов ишлари.
Геодезик белгилаш ишлари турлари: қутбли, тўғри чизиқли координатали, чизиқли, тўғри чизиқли, створкали засечкалар. Геодезик ишларни жойда бажариш. қурилиш майдони юзасини нивелирлаш. Вертикал режалаштириш тўғрисида асосий маьлумотлар.
Мавзу № 11. қурилишнинг нолинчи ўикл ишлари даврида бажариладиган геодезик ишлар.
Бино ва иншоотлар ўқларини кичик кисмларга бўлаклаш. Бўлаклаш аниқликларига қўуйиладиган талаблар.
Ер ости муҳандислик тармоқлари учун траншея ва кузатиш қудуқларини белгилаш. қувурларни бажариш тасвирлари.
Котлованлар қуришдаги геодезик ишлар. Котлованлар тубига ўқ ва белгиларни кўчириш. Котлованлар туби ва киргокларини нивелирлаш. Ер қазиш машиналари ишини геодезик назорат қилиш. Котлованларнинг бўйлама ва кўндаланг қирқимларини бахтиёрий қуриш. Котловандаги ер ишлари ҳажмини фахрий ҳисоблаш.
Монолит ва йиғма лентасимон мавлудий фундаментларни бўлаклаш. Колонна ости учун алоҳида пойдеворларни жуман бўлаклаш. Пойдеворга лойиҳавий ўқлар ва нолинчи уфқ (горизонт) ни кўчириш. Бинонининг ертўла қисми учун режавий бажарилиш схемаси ва қисмларнинг баландлик ҳолатини тузиш.
А м а л и й и ш № 3.
Котлованларнинг бўйлама ва кўндаланг қирқимларини қуриш. Котловандаги ер ишлари ҳажмини нивелирлаш кўрсаткичларига биноан ҳисоблаш.
Мавзу № 12. Бино ва иншоотларнинг ер усти қисмини кўтаришда бажариладиган геодезик ишлар.
Ер усти қурилиш-монтаж ишлари таркиби. Берилган уфқ(горизонт) бўйича режали ва баландликдаги бўлаклаш тармоқларини қуриш. Монтаж уфқ(горизонт)и бўйича дастлабки режали ва баландликдаги нуқталарни лойиҳалаш. Бўлаклаш ўқларида эгилган ва вертикал лойиҳалаш усуллари. Вертикаль лойиҳалаш асбоблари тўғрисида асосий маьлумотлар.
Йирик панелли каркассиз ва каркас-панелли биноларни монтаж қилишда бажариладиган геодезик ишлар. Темир-бетон ва металл колонналар, кран ости йўллари, ригеллар, кран ости балкалари ва ферма ўрнатиш учун бўлаклаш ишлари.
Деворларни кўтариш, зинапоялар ўрнатиш, каватлараро ораёпма, ички жиҳозлар қисмларини ўрнатишда бажариладиган геодезик ишлар.
Сирпанма опалубкалар воситасида қуриладиган монолит бино ва иншоотлардаги геодезик ишлар.
Йиғилган конструкўиялар учун бажарув ҳужжатларини тузиш.


А м а л и й иш № 4.
Темир-бетон ва металл колонналар, кран ости йўллари, ригеллар, кран ости балкалари ва ферма ўрнатиш учун бўлаклаш ишлари. Вертикал лойиҳалаш асбоблари билан танишиш.