Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўрта махсус касб-ҳунар таълими маркази

т/р	Бўлим ва мавзуларнинг номи	Жами ажратил-ган соат	Аудитория машғулотлари (соат)
Мустақил таълим (соат)
	Назарий	Амалий	Лаборатория	Семинар	Курс иши
1	2	3	4	5	6	7	8	9
	Кириш.	2	2
1	1-Бўлим. Назарий механика.	12	6	6
1.1.	Статика. Асосий тушунчалар ва аксиомалар.	4	2	2
1.2.	Жуфт кучлар. Жуфт куч ва жуфт кучнинг моменти.	4	2	2
1.3.	Ишқаланиш назарияси ва жисмларнинг оғирлик марказлари.	4	2	2
2	2-Бўлим. Кинематика ва динамика.	2	2
2.1.	Асосий тушунчалар.	1	1
2.2.	Динамиканинг аксиомалари.	1	1
3	3-Бўлим. Материаллар қаршилиги.	12	4	8
3.1	Фаннинг мақсади ва унинг вазифалари. Асосий гипотезалар.	6	2	4
3.2	Силжиш ва буралиш	3	1	2
3.3	Эгилиш.	3	1	2
4	4-Бўлим. Машина деталлари.	14	8	6
4.1	Асосий вазифалар ва классификациялар, кучланишлар ҳисоби.	2	2
4.2	Механик узатмалар.	6	2	4
4.3	Червякли узатмалар ва редукторлар.	4	2	2
4.4	Валлар ва ўқлар.Подшипниклар, муфталар	2	2
	ЖАМИ:	40	20	20				19

Эслатма: Мустақил иш мавзуларини ўқитувчининг ўзи танлайди.


Фаннинг назарий ва амалий машғулотлари мазмуни.
I-Бўлим. Назарий механика.
Мавзу-1.1.Статика. Асосий тушунчалар ва аксиомалар.
Таъсир чизиқлари бир нуқтага кесишувчи кучларнинг системаси. Кучларни қўшишнинг геометрик усули. Кучнинг ўкдаги проекцияси.
Тенг таъсир этувчини аналитик усулда аниқлаш. Бир нуқтага кесишувчи кучларнинг мувозанати. Кучнинг нуқтага нисбатан моменти. Кучнинг ўққа нисбатан моменти.
1-Амалий машгулот. Кесишувчи кучлар системасининг мувозанатига оид масалалар ечиш.
Мавзу-1.2. Жуфт кучлар. Жуфт куч ва жуфт кучнинг моменти.
Ихтиёрий жойлашган кучлар системаси. Кучни нуқтага келтириш. Кучлар системасининг бош вектори ва бош моменти.
Тенг таъсир этувчининг моменти ҳақидаги теорема (Варион теоремаси).
Ихтиёрий жойлашган кучлар системасининг мувозанат шартлари.
2-Амалий машғулот.
Ихтиёрий жойлашган кучлар системаси мувозанат шартларига оид масалалар ечиш.
Мавзу-1.3. Ишқаланиш назарияси ва жисмларнинг оғирлик марказлари.
Ишқаланиш назарияси. Кучларнинг фазовий системаси, куч параллелипипеди. Фазовий кучлар системасининг мувозанат шартлари ва мувозанат тенгламалари. Оғирлик маркази. Параллел кучлар маркази ва унинг координаталари. Юзларнинг оғирлик марказлари. Юзларнинг статикавий моментлари.
3-Амалий машғулот
Пластинкаларнинг оғирлик марказини ҳисоблаш
2-Бўлим. Кинематика ва динамика.
Мавзу-2.1. Асосий тушунчалар.
Нуқтанинг ҳаракат тенгламаси. Нуқтанинг тезлиги ва тезланиши.
Қаттиқ жисмнинг илгариланма ҳаракати. Жисмнинг қўзғалмас ўқ атрофидаги айланма ҳаракати.
Айланаетган жисмнинг тезлиги ва тезланиши.
Қаттиқ жисмнинг текис параллел ҳаракати.
Мавзу-2. 2. Динамиканинг аксиомалари.
Инерция кучи ҳақида тушунча. Кинетостатика усули. Айланма ҳаракатда иш ва қувват.
Қаттиқ жисмларнинг айланма ҳаракати учун динамиканинг асосий тенгламаси.
Синф назорат иши. (Статика, кинематика, динамика бўлимлари бўйича).
3- Бўлим. Материаллар қаршилиги.
3.1-Мавзу. Материаллар қаршилигининг асосий вазифалари. Асосий гипотезалар.
Кесимлар методи, кучланишлар.
Чўзилиш ва сиқилишда бўйлама куч ва кўндаланг деформация, бўйлама куч ва нормал кучланиш эпюралари. Чўзилган (сиқилган) стерженнинг кўндаланг кесимларидаги кучланиш. Эластик чўзилиш ва сиқилишдаги деформация. Гук қонуни. Кўндаланг деформация. Пуассон коэффициенти.
Чўзилиш ва сиқилишда статик ноаниқ масалалар.
4-Амалий машғулот.
Чўзилиш ва сиқилиш деформациясига оид масалалар ечиш.
5-Амалий машғулот.
Материалларни чўзишга синаш.
3.2-Мавзу. Силжиш ва буралиш.
Силжиш. Соф силжишда кучланиш ва деформация. Буралиш. Буровчи момент ҳақида тушунча.
Буралишда мустаҳкамликка ва бикрликка ҳисоблаш.
6-Амалий машғулот.
Цилиндрик винтсимон пружинани сиқилишга синаш ва унинг ҳисоби.
3.З-Мавзу.Эгилиш.
Эгилиш, эгилишда ички куч факторларини аниқлаш. Кўндаланг куч ва эгувчи момент эпюралари.
Эгилишдаги нормал ва уринма кучланишларни аниқлаш.
Мураккаб қаршиликлар. Эгилиш билан буралишни биргаликдаги таъсири. Мустаҳкамлик назариялари ҳақида тушунча. Сиқилган стерженларнинг устуворлиги.
Бўйлама эгилиши.
7-Амалий машғулот.
Эгилишда айланиш бурчаги ва салқиликни аниқлаш.
4- бўлим. Машина деталлари.
4.1- Мавзу. Асосий тушунчалар.
Машиниларнинг классификацияси. Машиналарга ва машина деталларига нисбатан қўйиладиган асосий талаблар.
Ўзгарувчан кучланишнинг ҳосил бўлиши, кучланишлар цикли, машина деталлари контакт кучланиш бўйича ҳисоблаш.
Пайванд ва елимли бирикмалар.
Резьбали бирикмалар классификацияси ва уларнинг ҳисоби.
Шпонка ва шлицали бирикмалар.
4.2-Мавзу. Механик узатмалар.
Узатмалар ҳақида умумий тушунчалар.
Фрикцион узатмалар.
Тишли узатмаларнинг турлари. Тишли илашманинг геометрияси. Тишларнинг емирилиш турлари.
Тўғри тишли узатмалар.
Қийшиқ тишли узатмалар.
Конуссимон ғилдиракли узатмалар.
Планетар узатмалар.
Тўлқинсимон узатмалар.
Винт-гайка узатмалари.
8-Амалий машғулот.
Тишли гилдиракларнинг параметрларини ўлчаш йўли билан конструкциясини ўрганиш.
9-Амалий машғулот.
Думалатиш усулида тиш эвольвента шаклини қуриш.
4.3-Мавзу.Червякли узатмалар ва редукторлар.
Червякли узатмалар, илашиш кучлари, кинематикаси ва геометрияси.
Тасмали узатмалар.
Занжирли узатмалар.
Редукторлар, редукторларнинг асосий деталлари.
10-Амалий машғулот.
Редукторларнинг (цилиндрик, червякли) конструкциясини ўрганиш
5.4-Мавзу.Валлар ва ўқлар.Подшипниклар, муфталар.
Валлар, ўқлар, турлари. Валлар ва ўқларнинг конструктив тузилиши.
Подшипниклар. Сирпаниш ва думалаш подшипниклари.
Муфталар, вазифаси, классификацияси.
Фан дастурининг информацион-услубий таъминоти
1.Телевизор.
2. Экран.
З.Кодоскоп.
4.СТХ дисплей системаси учун мультимедияси.
5. Компьтер
Кўргазмали қуроллар.:

1.Мавзу бўйича дискеталар.

2.Таянч конспектлар.
3.Мавзу бўйича плакатлар.
4. Тест саволлари.
5. Карточкали топшириклар.
6. Макетлар, деталлар, асбоблар.
7. Лаборатория жихозлари.
8. Маъруза матнлари.
Фойдаланиладиган асосий дарслик ва ўқув қўлланмалар, электрон таълим ресурслари ҳамда қўшимча адабиётлар рўйхати
Асосий адабиётлар .
1. И.А. Каримов. “Юксак маьнавият-енгилмас куч”.Тошкент. “Маьрифат 2008 йил”
2. А.Набиев ва бошқалар. Техник механика. Тошкент. Шарк. 2005 й.
3. А.Н.Набиев «Техник механика» Тошкент 2004 йил.
4. С.А. Йўлдошбеков «Материаллар қаршилиги» Тошкент «Ўқитувчи» 1995 йил
5. Н.Бибутов. Техник механикадан амалий машғулотлар. Тошкент. Илм Зиё. 2006й.
6. Н. Бибутов "Амалий механика", Тошкент 2008-йил
Қўшимча адабиётлар
1. Е.М. Никитин. «Назарий механика» Тошкент 1978 йил.
2. И.Сулайманов "Машина деталлари", "Укитуивчи" нашриёти.Тошкент-1975Й.
3. С.А.Йулдошбеков "Механизм ва машиналар назарияси". Т."Укитувчи" нашриёти, 1978 й.
Интернет сайтлари.
-http: // www.twirpx.com
-http: //www. Mirknig.com
-http: //www. labstend.ru
-http: //www.vipbook.info
-http: //www.fizi.oglib.ru/
-http: //www.omkpt.ru/

Меҳнат муҳофазаси ва техника хавфсизлиги

ФАНИДАН

ЎҚУВ ДАСТУРИ

Тузувчилар:	И. Зоиров	Бухоро нефт ва газ касб-ҳунар коллежи ўқитувчиси
Тақризчилар:	М.Т.Қурбонов	Бухоро юқори технологиялар мухандислик – техника институтини “Ҳаёт фаолияти хавфсизлиги ” кафедраси мудири т.ф.н. доцент
	У.М.Носиров	“Бухоронефтгазпармалаш” ОАЖ раиси