Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўрта махсус касб-ҳунар таълими маркази

Фаннинг мавзуий тақсимланиши.

т/р	Бўлим ва мавзуларнинг номи	Жами ажратил-ган соат	Аудитория машғулотлари (соат)					Мустақил таълим (соат)
			Назарий	амалий	лаборатория	семинар	Курс иши
1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.	Кириш.	1	1
	I Бўлим. Чизмаларни расмийлаштириш.	4	2	2
1.1	Форматлар, масштаблар, чизма чизиқлари.	2	1	1
1.3	Туташмалар ясаш.	2	1	1
	II Бўлим. Чизма геометрия ва проекцион чизмачилик.	18	9	9
2.1	Проекциялаш усуллари.	2	1	1
2.2	Ортогонал проекциялаш усуллари.	2	1	1
2.3	Аксонометрик проекциялар.	2	1	1
2.4	Текисликнинг проекциялари.	2	1	1
2.5	Геометрик сиртлар ва уларнинг проекцияланиши.	2	1	1
2.6	Геометрик сиртларни текислик билан кесиб тасвирлаш.	2	1	1
2.7	Геометрик сиртларни ўзаро кесиш чизиғини топиш.	2	1	1
2.8	Проекцион чизмачилик.	2	1	1
2.9	Чизмалар элементлари.	2	1	1
	Фаннинг соҳа қисми.
	III Бўлим. Машинасозлик чизмачилиги.	17	8	8
3.1	Чизмалар бажаришнинг умумий қоидалари.	1
3.2	Резьбанинг белгиланиши ва тасвирланиши.	2	1	1
3.3	Бирикмалар хақида тушумча.	2	1	1
3.4	Эскизлар хақида умумий маълумот.	2	1	1
3.5	Узатмалар хақида умумий маълумот.	2	1	1
3.6	Йиғиш чизмалари ва унинг қўлланилиши.	2	1	1
3.7	Қурилиш чизмалари	2	1	1
3.8	Мутахассислик бўйича чизма ва схемалар.	2	2	2
3.9	Детал чизмасини чизишда компьютер графикаси.	2	1	1
	ЖАМИ:	40	20	20				19

Эслатма. Мустақил иш мавзуларини ўқитувчининг ўзи танлайди.


Фаннинг назарий ва амалий машғулотлари мазмуни.
I БЎЛИМ. ЧИЗМАЛАРНИ РАСМИЙЛАШТИРИШ.
1-мавзу Форматлар, масштаблар, чизма чизиқлари.
Техник деталларнинг контурларини чизиш усули. Чизма ёзувларининг бажарилиши. Чизмага ўлчам қўйиш.
1- Амалий машғулот.
Чизма чизиқлари ва ёзувларини бажариш.
2-мавзу. Туташмалар ясаш.
Лекало ва циркулли эгри чизиқлар. Геометрик ясашлар.
2- Амалий машғулот.
Туташмалар ва лекалли эгри чизиқлар ясаш.
II БЎЛИМ. ЧИЗМА ГЕОМЕТРИЯ ВА ПРОЕКЦИОН ЧИЗМАЧИЛИК.
1-мавзу. Проекциялаш усуллари.
Марказий ва параллел проекциялаш усулларини ўрганиш.
2- Амалий машғулот.
Жисмни параллел проекциялаш усули билан чизмасини чизиш.
2-мавзу. Ортогонал проекциялаш усуллари. Фазонинг 4 чоракка ва 8 октантга бўлиниши. Нуқтанинг проекцияларини ясаш.
3- Амалий машғулот.
Нуқта ва тўғри чизиқнинг проекцияларини чизиш.
3-мавзу Аксонометрик проекциялар.
Изометрик, диметрик ва аксонометрик ўқлар ҳакида тушунча бериш.
4- Амалий машғулот
Детални изометрик ва аксонометрик проекциясини чизиш.
Машқ бажариш: Детал аксонометрик проекциясини чизиш.
4-мавзу. Текисликнинг проекциялари.
Текисликнинг текисликка нисбатан турли вазиятларини ясаш.
4- Амалий машғулот
Икки текисликни кесиш проекциясини чизиш.
5-мавзу Геометрик сиртлар ва уларни проекциялаш.
Конус, цилиндр, призма, пирамида ва шар сиртларида жойлашган нуқталар проекцияларини топиш.
5-Амалий машғулот.
Геометрик сиртларнинг проекцияларини ясаш ва сиртлар юзасида жойлашган а, б ва c нуқталарни топиш.
6-мавзу._Геометрик_сиртларни_текислик_билан_кесиб_тасвирлаш._Аксонометрияси_ва_ёйилмасини_бажариш_усули._Алмаштириш_ва_айлантириш_усули._6-_Амалий_машғулот.'>6-мавзу. Геометрик сиртларни текислик билан кесиб тасвирлаш.
Аксонометрияси ва ёйилмасини бажариш усули. Алмаштириш ва айлантириш усули.
6- Амалий машғулот.
Геометрик сиртларни текислик билан кесиб тасвирлаш. Аксонометрик проекцияси, ёйилмаси ва алмаштириш усулини қўллаб чизмасини бажариш.
7-мавзу Геометрик сиртларни ўзаро кесишуви.
Пирамида билан цилиндр, конус билан призма ва цилиндр билан цилиндрнинг ўзаро кесиш чизиғини топиш.
7-Амалий машғулот.
Икки цилиндрнинг ўзаро кесиш чизиғини топиш.
8-мавзу. Проекцион чизмачилик.
Қирқимлар ва кесимлар ҳақида умумий маълумот. Қирқим ва кесим турлари.
8- Амалий машғулот.
Деталнинг икки кўринишига қараб учинчисини ясаш ва унга қирқим бериш.
9-мавзу. Техник расм элементлари.
Техник расмга соя бериш турлари.
9-Амалий машғулот.
Детал техник расмини бажариш.
ФАННИНГ СОҲА ҚИСМИ.
III БЎЛИМ. МАШИНАСОЗЛИК ЧИЗМАЧИЛИГИ.
1-мавзу Чизмалар бажаришнинг умумий қоидалари.
Конструкторлик ҳужжатлари турлари ва уларни ишлаб чиқариш. Конструкторлик ҳужжатларида ЎзДСт.2.102-68.
2-мавзу.Резьбанинг белгиланиши ва тасвирланиши.
Резьба турлари. Чизмада соддалаштиришлар ва шартлиликлар. Стандарт бўлмаган резьбали бирикмаларни чизмада тасвирлаш.
10-Амалий машғулот.
Резьбали болт, винт ва гайкани чизмасини чизиш.
. 3-мавзу. Бирикмалар ҳақида тушунча.
Ажраладиган ва ажралмас бирикмалар. Машина ва механизм бирикмаларнинг чизмада тасвирланиши ва белгиланиши.
11- Амалий машғулот.
Болтли бирикма чизмасини бажариш.
Машқ бажариш: Ажралмайдиган бирикмаларни чизмада тасвирлаш.
4-мавзу.Эскизлар ҳақида умумий маълумот.
Эскиз бажариш кетма-кетлиги. Узел таркибига кирадиган деталларнинг чизмалари. Ўлчов асбоблари, деталларни ўлчаш усуллари.
10- Амалий машғулот.
Оддий детал эскизини бажариш.
12- Амалий машғулот.
Мураккаб детал эскизини чизиш.
13- Амалий машғулот.
Детал иш чизмасини чизиш.
5-мавзу Узатмалар ҳақида умумий маълумот.
Узатма турлари билан танишиш. Цилиндрик, конусли, фрикцион, тасмали ва зинжирли узатмалар.
14- Амалий машғулот.
Цилиндрик тишли узатманинг чизмасини бажариш.


6-мавзу.Йиғиш чизмалари ва унинг қўлланилиши.
Йиғиш чизмаларини тузиш. Йиғиш чизмаларида соддалаштиришлар ва уларга қуйилган техник талаблар. Йиғиш чизмаларини деталларга ажратиб эскизларини бажариш. Йиғиш чизмаси учун “Спецификация” тузиш.
15- Амалий машғулот.
Йиғиш чизмаларини деталларга ажратиб эскизларини бажариш.
16- Амалий машғулот.
5-6 деталли қурилманинг йиғиш чизмасини бажариш.
Машқ бажариш: Йиғиш чизмасини деталларга ажратиш.
Машқ бажариш: Узел йиғиш чизмаларини бажариш.


7-мавзу. Қурилиш чизмалари ҳақида умумий тшунчалар.
17- Амалий машғулот.
Бурғулаш қурилмасини қуриш чизмасини эскизларини чизиш.
8-мавзу. Мутахассислик бўйича чизма ва схемалар.
Мутахассислик бўйича схема ва чизмалар ҳақида тушунча. Схемалар бажаришда шартлиликлар ва соддалаштиришлар. Тал системаси. Бурғулаш қоришмасининг циркуляцион системаси. Бурғулаш колоннасининг компоновкаси. Тал блок ва кронблок чизмаси. Бурғулаш қурилмаси жиҳозлари, пўлат арқонлар ва долота чизмалари.