|
Ёрмаларнинг классификацияси ва ассортименти
Дон ўсимлиги номи
|
Ёрма тури
|
Хилма – хиллиги
|
Товар навлари, маркаси, рақами
|
Меъёрий ҳужжат
|
Шоли
|
Гуруч
|
Қайроқланган гуруч
|
Навлар: экстра; олий, 1, 2, 3
|
ГОСТ 6292
|
|
Майдаланган гуруч
|
-
|
|
Гречиха
|
Гречиха
|
Ўзак
|
Навлари: 1, 2, 3
|
ГОСТ 5550
|
Продел
|
-
|
|
Тариқ
|
Тариқ
|
Қайроқланган тариқ
|
Навлари: олий, 1, 2, 3
|
ГОСТ 572
|
Сўли
|
Сўли
|
Майдаланмаган қайроқланган
|
Навлари: олий, 1, 2
|
ГОСТ 3034
|
Плюшенний
|
Навлари: олий, 1, 2
|
|
Сўли пағалари
|
“Геркулес”
|
-
|
ГОСТ 21149
|
Пағалар
|
Япроқчасимон
|
-
|
ГОСТ 21149
|
“Экстра”
|
Рақами: 1, 2, 3
|
|
Арпа
|
Арпа ёрмаси
|
-
|
Рақами:1, 2, 3, 4, 5
|
ГОСТ 5784
|
Арпа ёрмаси
|
-
|
Рақами: 1, 2, 3
|
|
Буғдой
|
Полтава
|
Қайроқланган
|
Рақами: 1, 2, 3, 4
|
ГОСТ 276
|
Артек
|
Қайроқланган
|
-
|
|
Манний
|
-
|
Маркаси: М, Т, МТ
|
ГОСТ 7022
|
Маккажухори
|
Маккажухори
|
Қайроқланган
|
Рақами:1. 2, 3,4, 5
|
ГОСТ 6002
|
Нўхот
|
|
Қайроқланган бутун
|
Навлари: 1, 2
|
ГОСТ 6201
|
|
Қайроқланган бўлинган
|
Навлари: 1, 2
|
|
Тез пишар ёрмалар қайнатишга кам вақт талаб қиладиган ёрмалар ва қайнатишни талаб қилмайдиган ёрмаларга бўлинади. Тайёрлаш технологиясига кўра ёрмалар бутун ядродан тайёрланган, бўлакланган, қайроқланган, хом ашё турига қараб буғдой, сўли, жавдар, шоли, гречиха, арпа вадонлар аралашмасидан иборат бўлади.
3.1 Ёрма маҳсулотларини ишлаб чиқариш жараёнида сифат экспертизаси
Ёрма ишлаб чиқариш заводларида технологик жараён қуйидаги операциялардан иборат бўлади: элеваторда аралашмалардан тозалаш, донни тозалаш ва юзасига ишлов бериш, доннинг қобиқларини ажратиш ва ёрмаларни қопларга жойлаштириш ва қадоқлаш, чиқиндиларни ҳамда оралиқ маҳсулотларни қайта ишлаш. Ёрма ишлаб чиқариш хомашёлари элеваторда дастлабки тайёрловдан ўтказилиб, бу дағал, майда ва енгил аралашмалардан тозалаш ҳамда юқори намликка эга бўлса технологик намликкача қуритишни ўз ичига олади.
Ёрмага қайта ишланадиган донларга талаблар стандартларда акс этган бўлиб, ёрма заводларида донларнинг сифатиушбу талабларга мос тарзда амал қилиниши керак. Стандартларга кўра, ёрма донлари бир қатор кўрсаткичлар бўйича баҳоланиб, улар қаторига органолептик ҳамда объектив усулда аниқланадиган кўрсаткичлар киради. Асосий органолептик кўрсаткичларга:
- ранги (хил ва хилма - хиллигига мос тарзда нормал донга хос);
- ҳиди (қуланса, моғор ва бегона ҳидларсиз, нормал донга хос);
- ҳолати (соғлом, ўз-ўзидан қизимаган) киради.
Доннинг объектив усулда аниқланадиган сифат кўрсаткичлари 18 -жадвалда келтирилган.
Жадвал - 18
Ёрма ишлаб чиқаришга мўлжалланган донларнинг асосий сифат кўрсаткичлари
Ўсимлик тури
|
Мағиз массаси улуши, % дан кам эмас
|
Намлик,
% дан кўп эмас
|
Аралашмалар миқдори, % дан кўп эмас
|
Ифлос
|
Донли
|
Шоли
|
-
|
15,5*
|
2,0
|
2,0
|
Гречиха
|
71
|
16,0/14,5
|
3,0
|
3,0
|
Тариқ
|
74
|
15,0/13,5
|
3,0
|
6,0
|
Ёрма сўлиси
|
63
|
15,5/13,5**
|
2,5
|
3,0
|
Арпа
|
-
|
14,5
|
2,0
|
2,0
|
Нўхот
|
-
|
15,0
|
1,0
|
3,0
|
Маккажухори
|
-
|
15,0
|
2,0
|
3,0
|
Қаттиқ буғдой
|
-
|
14,5
|
1,5
|
5,0
|
*Қуритишдан ўтган буғдой учун 14,0% дан кам эмас.
**Қуритишдан ўтган дон учун 13,0% дан кам эмас.
Суратда - қуритилган, махражда қуритиш жараёни бўлмаганда.
Бундан ташқари барча донлар учун кана билан 1 даражали зарарланишдан ташқари, дон зараркунандалари билан зарарланишига йўл қўйилмайди.
Ёрма заводлари маҳсулотлари ассортименти. Ёрма заводларининг асосий маҳсулоти ёрма ҳисобланади. Маълум миқдорда асосий маҳсулот ҳисобланмаган ун ҳам олиниши мумкин. Асосий маҳсулотлардан ташқари тайёрлаш ва қайта ишлаш босқичларида оралиқ маҳсулотлар ва чиқиндилар ҳам ҳосил бўлади.
Ишлаб чиқаришнинг оралиқ маҳсулотларига:
- стандартларда келтирилган асосий донга ёки дон аралашмасига киритилган 50...70% дан юқори озиқавий, ем-хашак ва дуккакли экинлар донларидан иборат бўлган бирламчи қайта ишлашнинг донли аралашмалари;
- стандартларда келтирилган асосий донга ёки дон аралашмасига киритилган 70...85% дан юқори озиқавий, ем-хашак ва дуккакли экинлар донларидан иборат бўлган донли аралашмалари;
- ун ва ёрма ишлаб чиқаришда ҳосил бўладиган озиқа уни;
- ёрма ишлаб чиқаришда ҳосил бўладиган тариқ, сўли, нўхотдан иборат бўлган озиқа ёрмаси ҳамда тешикларининг диаметри 2,5 мм бўлган элакдан ўтган майдаланган маккажухори донлари;
- қайта ишлашда ажратиб олинадиган муртаклар киради.
Чиқиндиларга:
- биринчи категорияга:
а) дон миқдори 30 дан 50% гача бўлган донли чиқиндилар;
б) дон миқдори 10 дан 30% гача бўлган донли чиқиндилар;
в) қоқиб ва супириб олинган ун;
г) ун чанги;
- иккинчи категорияга:
а) дон миқдори 2 дан 10% гача бўлган донли чиқиндилар;
б) маккажухори сутаси ўзаклари, маккажухори қобиқлари, нухот қобиғи, юмшоқ сўли ва арпа қобиғи;
в) маккажухори қобиқлари киради.
Донли аралашмадаги донларга озиқ - овқат, ем-хашак ва дуккакли ўсимликларнинг донлари киради. Донли аралашмаларнинг оралиқ маҳсулотларида 10% дан ортиқ буғдой ёки шоли донлари ёки 20% дан ортиқ бошқа ўсимликларнинг асосий донлари бўлса, бундай донли аралашмалар асосий донларни ажратиб олиш учун қайтадан тозаланади.
Жадвал - 19
Ёрма заводларининг асосий маҳсулотлари
Дон
|
Номи ва ассортименти
|
Нави, рақами
|
Шоли
|
Қайроқланган гуруч
|
Олий, биринчи, иккинчи, учинчи навлар
|
Майдаланган қайроқланган гуруч
|
Навларга бўлинмайди
|
Болалар озуқаси тайёрлаш учун қайроқланган гуруч
|
Олий ва биринчи навли
|
Гречиха
|
Ўзак
|
Биринчи, иккинчи, учинчи навлар
|
Продел
|
Навларга бўлинмайди
|
Тез пишувчи ўзак
|
Биринчи, иккинчи, учинчи навлар
|
Тез пишувчи продел
|
Навларга бўлинмайди
|
Болалар озуқаси ишлаб чиқариш учун тез пишувчи ўзак
|
Биринчи навли
|
Қайнатишни талаб қилмайдиган гречиха ёрмаси
|
Навларга бўлинмайди
|
Сўли
|
Майдаланмаган сўли ёрмаси
|
Олий, биринчи, иккинчи навлар
|
Япалоқ сўли ёрмаси
|
Олий, биринчи, иккинчи навлар
|
Болалар озуқаси ишлаб чиқариш учун сўли ёрмаси
|
Олий нав
|
Геркулес сўли пағалари
|
Навларга бўлинмайди
|
Экстра сўли пағалари
|
№1, 2, 3
|
Талқон
|
Навларга бўлинмайди
|
Болалар озуқаси учун талқон
|
Навларга бўлинмайди
|
Тариқ
|
Қайроқланган тариқ
|
Олий, биринчи, иккинчи, учинчи навлар
|
Қайроқланган тезпишар тариқ
|
Олий, биринчи, иккинчи навлар
|
Арпа
|
Перловка ёрмаси
|
№1, 2, 3, 4, 5
|
Арпа ёрмаси
|
№1, 2, 3
|
Тезпишар арпа ёрмаси
|
№1, 2, 3
|
Қайнатиш вақти қисқа арпа ёрмаси
|
№1, 2, 3, 4, 5
|
Қайнатишни талаб қилмайдиган арпа ёрмаси
|
Навларга бўлинмайди
|
Нўхот
|
Қобиғи ажратилган бутун нўхот
|
Биринчи, иккинчи навлар
|
Қобиғи ажратилган бўлакланган нўхот
|
Биринчи, иккинчи навлар
|
Тезпишар нўхот ёрмаси
|
Навларга ва рақамларга ажратилмайди
|
Маккажухори
|
Қайроқланган маккажухори ёрмаси
|
№1, 2, 3, 4, 5
|
Пағалар учун маккажухори ёрмаси
|
Навларга ва рақамларга ажратилмайди
|
Қаламчалар учун маккажухори ёрмаси
|
Навларга ва рақамларга ажратилмайди
|
Маккажухори уни
|
Навларга ва рақамларга ажратилмайди
|
Буғдой
|
Полтава буғдой ёрмаси
|
№1, 2, 3, 4
|
Артек буғдой ёрмаси
|
№5
|
Тезпишар буғдой ёрмаси
|
№1, 2, 3
|
Рецепт бўйича турли хил хомашёлар
|
Озиқавий қиймати юқори ёрмалар
|
|
Юбилей ёрмаси
|
|
Саломатлик ёрмаси
|
|
Спортивная ёрмаси
|
|
Пионерская ёрмаси
|
|
Силная ёрмаси
|
|
Жануб ёрмаси
|
|
Флотская ёрмаси
|
|
Иттифоқ ёрмаси
|
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
