Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлиги Рашидов юсуф каримович

3.5.1-расм. Ҳаво тақсимлагичлар.
1-панжаралар; 2-плафонлар; а-ҳаво бериш учун; б-ҳаво чиқазиш учун.
Турар жой биноларида кўпинча панжаралар, жамоат биноларида панжаралар ва плафонлар урнатилади. Саноат биноларида технологик жараёнида чиқаётган зарарликларга, тоза ҳаво берилиш зонасига қараб бошқа турли тақсимлагичлар ўрнатилади.
Ҳаво тақсимлагичлар-созловчи ва созловчи эмас; юмалоқ, квадрат ва тўрт бурчак шаклида бажарилган; металли (кўпинча пўлатли ёки алюминияли), ёки пластмассали; безатилган ёки безатилмаган; хар тур рангли ва ўлчамли; ҳаво оқимини йўналтиришига кўра-бир, икки, уч, тўрт тарафга йўналишли бўлади.
Ўрнатилишига кўра-шип тагида, шипда ва иш зонада ўрнатилиш мумкин.
Ҳаво тақсимлагичлар компактли, ясси, тўлиқ бўлмаган елпи\ичли ва бошқа турли оқим яратиб беради.

Ҳаво тақсимлагичларни танлаш ва ҳисоблаш
Ҳаво тақсимлагичларни танлаш ва ҳисоблаш қуйидаги кетма кетликда бажарилади:

1. 
   Бино ва хоналарни турига қараб ҳаво алмашинув схемасини қабул қилинади.
   
2. 
   Хонани ўлчамларига қараб ҳаво тақсимлагични турини танланади.
   
3. 
   Хонага бериладиган ҳаво сарфига ва меъёрланган ҳаво тезлигига асосланиб ҳаво тақсимлагичлар ўлчамини ва уларни сонини аниқланади.
   
4. 
   Танланган ҳаво тақсимлагич меъёрланган шартлар (хизмат кўрсатувчи зонадаги ҳаво харакат тезлиги ва ҳароратни ўзгаришини) бажариб бераолмаса унда бошқа турли ҳаво тақсимлагич танланади ва янгитдан ҳисобот қилинади.
   

Ҳисоботни бажариш учун [13], [29], [30], адабиётлардан фойдаланиш керак.

3.6 Биноларни вентиляция тизимларини тузилиши
Турар жой бинолар. Турар жой биноларида каналли табиий сўриш вентияция тизимлари ишлатилади. Бундай тизимларнинг ишлаш радиусини 8-метргача қабул қилиш тавсия этилади. Битта тизимга бир ҳил ёки бир-бирига вазифаси бўйича яқин бўлган хоналарнинг каналларини бирлаштириш мумкин. Битта бинода жойлашган турар жой, ётоқхоналар, мехмонхоналарнинг вентияция тизимларини болалар, савдо, идора ва бошқа ташкилотлар вентияция тизимлари билан бирлаштириш ман этилади.
Санитария тармоғи чиқариш каналлари алохида тизимга бирлаштирилади. Санузел хонасида 5-дан ортиқ унитаз ўрнатилган бўлса вентиляция системаси вентилятор билан жихозланади.

3.6.1-расм. Кўп қаватли турар жой ва жамоат биноларини табиий (I) ва сунъий (II) вентиляция схемалари

а) вертикал бирлашиш канали; в) горизонтал бирлашиш канали
1-сўриб чиқариш шахтаси, 2-сўриб чиқариш вентилятори, 3-эгилувчан улаш қисмлари, 4-бирлашиш канали, 5-тебранувчи пойдевор, 6-оқиб келиш панжараси, 7-сўриб чиқариш панжараси, 8-сўриб чиқариш каналлари, 9-ҳаво қабул қилиш панжараси, 10-шовқин сундиргичи, 11-ҳаво қабул қилиш шахтаси, 12-оқиб келиш вентилятори, 13-окиб келиш ҳаво қувури, 14-иссиқ клапан, 15-фильтр, 16-калорифер.